Sallandse boeren in brandbrief: 'Bijna alle weidevogelkuikens worden opgevreten, er moet iets gebeuren'

Dit topartikel wordt u gratis aangeboden door de redactie van Vee & Gewas.

Het gaat dramatisch slecht met de vogels in deze twee belangrijke Sallandse weidevogelgebieden: het Schanebroek en Hellendoornsebroek, respectievelijk ten noorden en oosten van het dorp Luttenberg. In de gezamenlijke noodkreet vragen boeren, jagers en IVN-vrijwilligers Overijssel om hulp tegen de roofdieren die massaal de nesten plunderen.

Somber

In de brief wordt een somber beeld geschetst: ‘Onze gebieden trekken elk jaar nog wel weidevogels aan, maar we zien het aantal jaar na jaar afnemen. Zodra de vogels hun nest op orde hebben en de eerste eieren zijn gelegd, komt een leger predatoren zich aan de eieren en jonge kuikens tegoed doen. Het evenwicht tussen het aantal weidevogels en het aantal predatoren als de vos, kraai en steenmarter is volledig zoek.’

Het Schanebroek en Hellendoornse Broek zijn (samen met het Lierderbroek bij Lierderholthuis) de drie belangrijkste Sallandse ‘weidevogelkerngebieden’. Boeren, vrijwilligers en jagers zetten zich in voor de bescherming van de weidevogels zoals de grutto, tureluur, wulp, scholekster, kievit, gele kwikstaart en kwartel. Namens de provincie coördineert de ANV (Agrarische Natuurvereniging) Groen Salland de activiteiten. Het gaat om zo’n 600 hectare waar zo’n 25 tot 30 boeren actief bezig met weidevogelbeheer.

Predatie

Uit officiële tellingen blijkt dat in 2023 minstens 20 procent van alle gelegde eieren opgevreten werd door roofdieren, maar volgens de weidevogelbeschermers is dat percentage veel hoger. Een voorbeeld bij een boer in het Schanebroek zegt volgens hun veel: ‘Hier vonden we 52 kievitsnesten. Bij zeven nesten zijn daarna camera’s geplaatst. Bij zes van de zeven nesten is toen predatie aangetoond: vijf keer een steenmarter en een keer een kraai. Extrapolerend zou je mogen concluderen dan tussen de 80 en 85 procent van alles nesten waarschijnlijk gepredeerd zijn.’

Daarbij wordt vooral de steenmarter, die in steeds grotere aantallen aanwezig is, samen met vos en kraai als boosdoener genoemd. Andere belangrijke aangewezen weidevogelgebieden in Overijssel mogen via het ‘Aanvalsplan Grutto’ steenmarters en zwarte kraaien bestrijden, maar dat geldt niet voor het Schanebroek en Hellendoornsebroek: ‘Wij zien dus dat de vos, steenmarter en zwarte kraai een sterke bescherming krijgen vanuit de regelgeving en hierdoor in aantal toenemen. Kwetsbare en kritische vogelsoorten als de grutto, wulp en tureluur zijn tegen deze aantallen niet opgewassen en lijken bijna vogelvrij.’

Ontheffing

Daarom worden van de provincie Overijssel nu snel concrete stappen verwacht. De provinciale politiek moet ontheffing voor de bestrijding en doding van de steenmarter geven en het gebruik van vangkooien voor kraaien toestaan. Ook moet Overijssel voor alle weidevogelgebieden ontheffing verlenen voor het bestrijden van steenmarter en kraaien. Daarvoor moet de steenmarter van de ‘Rode Lijst’ voor beschermde dieren gehaald worden.

‘Als we niets doen, is onze reële verwachting dat de weidevogels in onze gebieden binnen vijf jaar zullen verdwenen. We kunnen en willen niet oneindig doorgaan met lijdzaam toezien hoe de laatste grutto verdwijnt,’ zo staat in de Sallandse noodkreet richting provinciebestuur.

Vos wel bejagen

De tientallen deelnemende boeren in de twee gebieden hebben al jaren een contract voor aan weidevogels aangepaste bewerking van hun land, zoals uitgesteld maaien, kruidenrijk grasland, plas-dras percelen en legselbeheer. De vrijwilligers van het IVN Raalte ondersteunen de boeren door met een drone de nesten op te zoeken en deze vervolgens te monitoren (o.a. met wildcamera’s) en te beschermen. Ook plaatsen zij rasters rond percelen en nesten om vossen te weren. Jagers ondersteunen dat alles door de bestrijding van vossen en kraaien. Vooral ’s nachts zijn zij actief om met speciale uitrustingen (zoals infrarood camera’s en lichtbakken) de vos te bejagen volgens de huidige wetgeving.

Al sinds 2010 wordt er in deze twee gebieden samengewerkt met destijds in eerste instantie goede resultaten. Tien jaar geleden bijvoorbeeld liepen er tijdens de jaarlijkse telling in beide gebieden 240 paren weidevogels met hun jongen rond, waarvan 75 paartjes grutto’s. Daarvan was 80 procent van de gelegde eieren een succes.