Kerken verpachten landbouwgrond: maar hoe duurzaam is dat beheer?

Protestantse kerken in Nederland bezitten ongeveer 27.000 hectare landbouwgrond, die veelal wordt verpacht aan boeren. Uit een onderzoek van de Protestantse Theologische Universiteit blijkt dat twee derde van deze kerken nog niet serieus heeft nagedacht over duurzaam beheer van hun pachtgrond.

De landbouwgrond wordt verpacht via een mix van reguliere pacht, erfpacht en geliberaliseerde pacht. Het grootste deel van de contracten is langlopend (reguliere pacht en erfpacht), wat stabiliteit biedt voor boeren. Geliberaliseerde pacht is kortdurend en minder gebruikelijk. De meeste pachters zijn niet direct verbonden aan de kerkelijke gemeenschap, maar de kerken hebben doorgaans wel een goede relatie met hen, vaak via rentmeesters. Dat staat in het rapport van de PThU.

Huidig gebruik van de kerkgrond

Het grootste deel van de verpachte grond wordt gebruikt voor veehouderij, terwijl een kleiner deel wordt ingezet voor akkerbouw. Enkele diaconieën verhuren zelfs grond voor volkstuinen. Hoewel de meeste kerken niet precies weten hoe de grond door pachters wordt gebruikt, blijkt dat het grootste deel op gangbare wijze wordt beheerd. Een klein aantal pachters past biologische landbouw toe en mogelijk zijn sommigen bezig met verduurzaming van hun praktijken.

Hoewel twee op de drie kerken nog niet actief nadenkt over duurzaam beheer, staat de helft van deze groep daar wel voor open. Ze blijven echter terughoudend vanwege praktische bezwaren, zoals de beperkingen van langlopende pachtcontracten. Een kwart van de kerken, voornamelijk diaconieën, is actief bezig met de ontwikkeling van duurzaamheidsbeleid. Zij zien dit als hun verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor de schepping. Sommige kerken steunen hun pachters door bijvoorbeeld geen pachtprijsverhogingen door te voeren bij overstap naar biologische landbouw. Geen van de kerken overweegt echter de grond te verkopen. De aanpak verschilt echter sterk per kerk, afhankelijk van lokale omstandigheden.

Vervolgonderzoek

De Protestantse Theologische Universiteit plant vervolgonderzoek naar hoe kerkelijke landbouwgrond in de toekomst kan worden beheerd. Het doel hiervan is om met geloofsgemeenschappen goed onderbouwd beleid te ontwikkelen voor toekomstige omgang met landbouwgrond in kerkelijk bezit.