Gelderland wil zones van 500 meter rond stikstofgevoelige natuur op de Veluwe en nabij Winterswijk
De zonering gelden rond de Veluwe, Landgoederen Brummen, Bekkendelle, Wooldse Veen en Willinks Weust. De provincie kondigde deze maatregel eind januari al aan. Het doel is om hiermee vergunningverlening buiten deze gebieden weer mogelijk te maken en de natuur te herstellen. Dit zou volgens gedeputeerde Ans Mol ook mogelijkheden bieden voor PAS-melders, gaf ze eind januari aan.
Gelderland heeft nu bepaald hoe groot de zones zijn. De exacte emissienormen werkt de provincie de komende maanden uit. Daarbij zal het college ook op korte termijn de knoop doorhakken of er doelen per bedrijf of per gebied worden vastgelegd en of dat gebeurt met doelen ten opzichte van een referentiejaar of met absolute emissiedoelen per bedrijf.
Absolute getallen
Het streven is dat de doelen in absolute getallen worden vastgesteld en niet in percentages, met duidelijke afspraken over wat het referentiepunt is. Dit beschermt ondernemers die al stappen hebben gezet in het terugdringen van de stikstofuitstoot. Ook biedt dit volgens Gelderland ruimte voor lokaal of regionaal maatwerk.
In 2035 voldoen aan nieuwe stikstofnorm
Voor bestaande activiteiten moet de nieuwe nog te bepalen emissienorm uiterlijk in 2035 zijn gehaald. Daarvoor worden ook extra maatregelen opgesteld. Groei is binnen zo'n gebied alleen mogelijk de stikstofuitstoot binnen het bestaande plafond blijft en dus niet toeneemt.
Nieuwe ontwikkelingen in zo'n zone vindt de provincie niet gewenst. Deze zijn alleen nog mogelijk vanuit maatschappelijk belang, beredeneert Gelderland. De aanvrager van een vergunning moet dan ook vanaf het moment dat de zonering is vastgesteld, direct voldoen aan de strengere stikstofnorm van 2035. Er is voor nieuwe bedrijven dus geen ontwikkeltijd om naar de nieuwe stikstofnorm toe te werken, zoals bij bestaande bedrijven wel het geval is.
Uitwerking per gebied
De uitwerking verschilt per gebied. De Veluwe is namelijk anders dan Winterswijk. In het grootste Natura 2000-gebied moet de uitstoot met zestig tot zeventig procent worden beperkt. Dat is nu nog een bandbreedte, schrijft het provinciebestuur in een brief aan Provinciale Staten.
In de drie natuurgebieden rond Winterswijk is naast stikstof hydrologisch herstel onderdeel van de invulling van de zonering. Gelderland streeft er naar om in april helderheid te bieden over wat wel en niet kan. Zonering is daar mogelijk niet het meest logische instrument. Het lopende gebiedsproces biedt de kans om via een andere aanpak of met andere (natuurherstel)maatregelen meer winst te behalen dan met het instellen van een zone van 500 meter. Daarvoor moeten wel stappen vooruit worden gezet, stelt het provinciebestuur.
Maatregelen
Om bestaande bedrijven aan de nieuwe eis te laten voldoen, kan binnen de landbouw worden gedacht aan doelsturing op basis van KPI's, managementmaatregelen, grondbeleid met aankoop, regelingen om innovatie te stimuleren, verplaatsings- en stoppersregelingen, agrarisch natuurbeheer en mogelijkheden voor extensivering.
Bedrijven in de sectoren mobiliteit, industrie, recreatie en wonen zouden via elektrificatie van voertuigen en schepen aan de nieuwe doelen kunnen voldoen Het uitgangspunt van Gelderland: 'Alle sectoren dragen bij aan de stikstofneerslag op natuurgebieden en dus ook aan oplossingen.'
Voor de uitwerking van de maatregelen gaat Gelderland in gesprek met diverse partijen, zoals vertegenwoordigers van landbouw- en natuurorganisaties, gemeenten, waterschappen en de industrie. Deze ideeën worden meegenomen in de verdere uitwerking van de maatregelen en regelingen.
Vraagtekens
Veel moet nog uitgewerkt worden. Zo denkt Gelderland na over hoe het ervoor kan zorgen dat bedrijven binnen met percelen binnen de zone die hun uitstoot beperken door innovatie, deze stikstofruimte niet (deels) opnieuw gaan gebruiken. Ook de relatie tussen bemesting en uitstoot is nog niet helder.
Ook het voorkomen van negatieven neveneffecten is onderdeel van de discussie. 'Op het moment dat een boer stopt, is het zaak dat er niet een omschakeling plaatsvindt naar een situatie die minder wenselijk is en een vergelijkbaar negatief effect op de natuurdoelen heeft', zo staat in het plan van aanpak.
Onderbouwing
Het juridisch vastleggen van een ruimtelijke zonering ziet Gelderland als een juridisch geborgde maatregel die snel kan worden ingevoerd. 'De vergunningverlening zit nu vast, dus een oplossing is zo snel mogelijk nodig. Snelheid is ook nodig met het oog op het voorkomen van handhaving bij PAS-melders.'
De provincie onderbouwt de zonering met RIVM-onderzoek en een studie van de Universiteit van Amsterdam, in opdracht van het Mesdag Zuivelfonds. Beide studies tonen aan dat dicht bij de bron de stikstofneerslag het hoogst is. 'Maatregelen dichter bij Natura 2000-gebieden zijn dus effectiever: als je hier zorgt voor lagere uitstoot dan vermindert de neerslag op de natuur het meest.'
Tegelijkertijd doet het provinciebestuur de oproep aan het Rijk om ook naar generiek stikstofbeleid te kijken om de druk op de stikstofdeken te verminderen.
Gemeenten in Gelderse Vallei presenteren ook stikstofplan
De gemeenten in de Gelderse Vallei, de Regio Foodvalley, hebben deze week ook zelf een stikstofplan gepresenteerd. Deze is overhandigd aan de ministeriële stikstofcommissie die probeert om het land van het stikstofslot te halen.
Allereerst zou er teruggegaan moeten worden naar de basis: de Vogel- en Habitatrichtlijn. 'Stikstof is in plaats van de instandhouding van de natuur leidend geworden in beleid', zo schrijven de geementen. De Natura 2000-beheerplannen zouden daarom geactualiseerd moeten worden.
Ook zou er een maatregelenpakket genomen moeten worden, waarmee een dalende stikstofuitstoot juridisch geborgd wordt. Daarbij stellen ze net als Gelderland zonering rond Natura 2000-gebieden, hydrologische maatregelen en emissiedoelen per gebied voor.
en van de belangrijkste conclusies tijdens de oplosconferentie was dat er dringend beleid nodig is om een blijvende daling van de stikstofuitstoot in te zetten. Dit beleid is door het huidige kabinet gestopt. Alle sectoren moeten hier een bijdrage aan leveren, maar in de veedichte Regio Foodvalley ligt de sleutel met name bij de landbouw.
Gemeente Ede nam samen met de andere gemeenten in Regio Foodvalley en Foodlog in februari het initiatief voor een oplosconferentie. Initiatiefnemer wethouder en portefeuillehouder landelijk gebied in de regio, Jan Pieter van der Schans: „We willen niet afwachten waar de ministeriële commissie onder leiding van premier Schoof mee komt, maar zelf bijdragen aan een doorbraak. Op basis van de conferentie stellen we een pakket aan samenhangende oplossingen voor waarmee we uit de stikstofcrisis kunnen komen. Onze boodschap aan het kabinet is duidelijk: geef duidelijke doelen en neem stevige maatregelen. Daarmee geven we boeren perspectief, kunnen we woningen bouwen waar enorme behoefte aan is en kan de natuur herstellen.’’
Ook pleiten de gemeenten voor maatwerk. Van der Schans: „De deskundigen concludeerden dat een daling van 20 tot 30 procent van het aantal dieren in Nederland nodig is. Wij denken dat dat niet de grootste uitdaging is. Die daling is namelijk al ingezet en er wil een groot aantal boeren zonder opvolger de komende jaren stoppen. We moeten dat wel zorgvuldig begeleiden. Als we dat niet doen dan zakken sommige sectoren zoals de melkveehouderij door de kritische ondergrens. We hebben daarom gebiedsgerichte beëindigingsregelingen nodig in plaats van generieke regelingen. Dat is voor onze regio van groot belang. We kunnen dan grote stappen zetten én de kritische massa van onze landbouwsector behouden.’’
