Column: 250 meter zone is startpunt van onderhandelingen

Vanuit het kabinet of de ambtelijke ondersteuning werd twee weken geleden in de Telegraaf het proefballonnetje opgelaten, om een zone van 250 meter rond Natura 2000-gebieden te trekken met een forse reductieopgave. Uit Den Haag bevestigen anonieme bronnen dat dit ook daadwerkelijk de nieuwe stap van Wiersma gaat worden. Hoe groot die reductieopgave wordt, is nog onbekend. De stikstofstroken van Wiersma zijn bescheiden ten opzichte van het beruchte kaartje van Van der Wal. Maar er moet straks nog over gestemd worden in de Tweede Kamer. Dus ik zie die 250 meter vooral als een startpunt voor de onderhandelingen.

Zone van 15 km

Het is vast geen toeval dat stikstofdeskundige Jan Willem Erisman twee weken geleden ook een nieuwe doorrekening presenteerde, met zones rond Natura 2000-gebieden. Hij stelt dat de wettelijke stikstofdoelen haalbaar zijn bij een daling van 30 procent van de ammoniakemissie via generiek beleid en 85 procent daling in zones rond de Natura 2000-gebieden.

Daarvan is 7,5 tot 15 procent al gerealiseerd, omdat de overheid nog met verouderde databestanden werkt. Dan blijft er voor generiek beleid een daling over van circa 20 procent. Dat lijkt inderdaad een realistische opgave. De angel in het plan van Erisman is de breedte van de zones. Bij 85 procent reductie is die bijvoorbeeld ten zuidwesten van de Veluwe 5 kilometer breed en bij een reductieopgave van 65 procent 15 kilometer. Daarmee veeg je nog steeds hele gebieden leeg.

Geld slimmer investeren

Provincie Gelderland wil dat niet. Gelderland wil rond een paar kleine Natura 2000-gebieden en rond de Veluwe met een zone van 500 meter gaan werken. Gedeputeerde Ans Mol meet vanaf het stikstofgevoelige habitattype. Hoe minister Wiersma dit ziet, is nog niet duidelijk. Maar het kan zijn dat zij de begrenzing van het Natura 2000-gebied gaat aanhouden. In dat laatste geval zullen er meer boerenbedrijven in de zone vallen. In het proefballonnetje van De Telegraaf wordt het getal van 1.800 landbouwbedrijven genoemd. Het is waarschijnlijk de optelsom van alle bedrijven binnen 250 meter van alle stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden.

Terug naar Gelderland. Die stellen die zones vooral in om het beschikbare geld effectiever te besteden. Wetenschappelijk staat immers vast dat de stikstofdepositie vanuit een bedrijf na 250 meter hetzelfde is als de achtergrondconcentratie. En na 500 meter is het niet langer te herleiden tot een bron. Geld vanuit de provincie of dat via het rijk komt, kan daarom beter worden uitgegeven aan bedrijven in die zone.

Dus als je daar melkveehouder bent en je wilt investeren in reducerende maatregelen, dan betaalt de provincie dat. Wil je verplaatsen, dan helpt de provincie daarbij. Wil je stoppen, dan krijg je planschade uitgekeerd. Al die maatregelen moeten optellen tot de reductieopgave in de zone. Gelderland heeft, anders dan Wiersma, voor de Veluwe een reductieaandeel van 60 tot 70 procent genoemd.

Minder impact

Waar Erisman en de provincie aan voorbijgaan, is de impact van zo’n zone rond grote Natura 2000-gebieden. Bij een klein gebied is een zone er omheen veel impactvoller dan bijvoorbeeld bij de Veluwe. Het gaat immers om de totale oppervlakte van kwetsbare habitattypen. Neem droge heide op de Veluwe, die komt daar in grote oppervlakten voor. Er moet vanuit de habitatrichtlijn naar het complete areaal gekeken worden binnen de Veluwe. Een zone van 500 meter is dan relatief een klein deel van die totale oppervlakte. Dus als provincie en beheerder er samen voor zorgen dat de hei goed wordt beheerd en er wat steenmeel wordt gestrooid, dan doet die zone van 500 meter er eigenlijk niet toe. Alleen als er een kwetsbaar habitattype met een kleine oppervlakte binnen 500 meter van de begrenzing van het gebied valt, heeft het zin om zo’n zone in te stellen. Een smallere zone op bepaalde plekken is dus ook verdedigbaar.

Juridische werkelijkheid

Flexibele breedtes lijken ook interessant, vanwege de windrichting. Omdat de hoofdwindrichting zuidwestelijk is, is het logisch om aan de oostkant smallere zones aan te houden dan aan de westzijde. Maar goed, dat is allemaal logica. De juridische werkelijkheid in dit dossier is helaas anders.