'Zelf inzicht in grondstofkwaliteit dankzij zelf mengen'

Dat vertelde leghennenhouder Jan van Gestel woensdagavond 5 september tijdens de Pluimveeweb thema-avond Voeding voor legpluimveehouders in Barneveld (GD). Van Gestel (58) houdt samen met zijn vrouw Thea (58) en zoon Tim (29) 55.000 leghennen waarvan 14.000 bruine en 41.000 witte in drie stallen. De leghennenhouder uit Diessen (NB) begon in 2010 met zelf bijmengen van tarwe om kosten te besparen. Inmiddels mengt hij ook kalksteentjes en ma bij en voert hij slechts 36 procent kernvoer. In zijn presentatie ging hij open en eerlijk in op de voor- en nadelen van zelf mengen.

We zijn begonnen met zelf bijmengen van tarwe om kosten te besparen, maar inmiddels vind ik zelf de voerstructuur bepalen het grootste voordeel van zelf mengen. We hadden een paar koppels geleden problemen met selectief pikken bij onze onbehandelde hennen. We hebben daarom een tweede hamermolen gekocht en malen de ma nu fijner, waardoor onze hennen niet meer selectief pikken. De tarwe maalt hij minder fijn dan de ma. Bij tarwe hebben we geen problemen met selectief pikken.

De leghennenhouder zette in 2012, als n van de eerste leghennenhouders in Nederland, een koppel opbehandelde hennen op. Onze eierhandelaar zei dat we een meerprijs voor de eieren kregen als we onbehandelde hennen zouden houden. Maar toen onze hennen eenmaal begonnen te leggen, ontvingen we geen meerprijs.

Monsters nemen

Van Gestel beoordeelt alle vrachten ma, tarwe en kalksteen zelf en neemt ook een monster van iedere vracht. Ik heb n keer een vracht tarwe ontvangen die tegen afkeuren aan zat omdat er veel kaf en onkruidzaden in zaten. De leghennenhouder is voor de rest tevreden over de kwaliteit van de aangeleverde grondstoffen.

Al ziet hij wel verschillen tussen grondstoffen. Oekranse ma is zachter en daardoor lastiger te malen dan Franse, Duitse of Braziliaanse ma. Je krijgt niet zon mooie deeltjesgrootte en meer stof. Aangezien de leghennenhouder VLOG-waardig is, ontvangt hij geen Braziliaanse ma. Aan VLOG-waardige Duitse of Franse ma is lastig aan te komen omdat grotendeels wordt verwerkt in het rundveevoer. Daarom ontvangen we regelmatig VLOG-waardige Oekranse ma.

Kostprijsvoordeel

Sneller kunnen schakelen qua percentages of deeltjesgrootte, sturen per stal op behoefte en lagere voerkosten zijn de grootste voordelen, vindt Van Gestel. Op de inkoop van grondstoffen kun je kosten besparen. Al kun je ook geld verliezen, wanneer je het niet goed doet.

De pluimveehouder volgde vroeger dagelijks de grondstoffenmarkten en kocht toen iedere paar weken nieuwe grondstoffen in. Dat doet hij nu niet meer. Ik heb deze en de afgelopen koppel de eieren voor een hele ronde voor een vaste prijs verkocht en het voer en de voergrondstoffen voor een hele ronde voor een vaste prijs ingekocht. Dat geeft mij meer rust en kost me ook minder tijd.

Toen de eierprijzen tijdens de fipronilcrisis zo hoog waren, had ik mijn eieren beter voor de vrije marktprijs kunnen verkopen. Maar dat kon ik destijds ook niet voorzien.

Meer kans op storingen

Van Gestel ging ook in op de nadelen van zelf mengen. De doorloopsnelheid van grondstoffen bij ons is lager dan in een voerfabriek. Met een vracht tarwe doen we ongeveer een maand. Met mindere kwaliteit grondstoffen zit ik langer mee dan een voerfabriek.

Ook is de kans op storingen groter. Er gaat wel eens een vijzel kapot; ook op zondag. Meestal kunnen mijn zoon en ik zelf de vijzel maken omdat we reserveonderdelen hier hebben liggen. Maar n keer moest er een monteur op zondag komen omdat we die onderdelen niet hadden liggen. Wanneer er geen storingen zijn, is hij wekelijks vijf of zes uur bezig met zelf mengen.

Goede keuze

Ondanks de nadelen is Van Gestel blij met zijn keuze voor zelf mengen. Dankzij zelf mengen, besparen we op onze voerkosten. En dat is mooi meegenomen aangezien de marges maar krap zijn. Als ik opnieuw zou kunnen kiezen, had ik wederom gevesteerd in een voerkeuken om zelf te mengen.

Wel zou hij dingen anders gedaan hebben. Ik zou meteen een ander type hamermolen gekozen hebben om ma te malen met hardere walsen. Ma is veel harder dan tarwe. Mijn oude hamermolen voor ma stond op het eind de hele dag te malen omdat de walsen niet hard genoeg waren.

Luxe voer

Van Gestel zette in 2012 zijn eerste koppel onbehandelde hennen op. Hij houdt inmiddels zijn vierde koppel onbehandelde hennen en vertelde tijdens zijn presentatie over zijn ervaringen met onbehandelde hennen.

Ik werk met luzerne en gasbetonblokken. Afleidingsmateriaal is een must. Van Gestel plaatste in het verleden ook pikstenen. De pikstenen die ik gebruikte waren te zacht en waren vaak al in twee dagen weg. Daarom werk in nu weer met gasbetonblokken.

Een lagere bezetting in de opfok is ook belangrijk volgens Van Gestel. Ook moet het licht in de opfok- en legstal afgestemd worden op elkaar. Met onbehandelde hennen moet je alerter zijn. Bij problemen moet je meteen schakelen. Ik loop daarom nu vaker door de stal dan vroeger; drie of vier keer per dag. Bovendien voeren we de hennen luxer om de darmgezondheid op peil te houden. Wanneer je al die zaken op orde hebt, kun je ook met onbehandelde hennen goed draaien. Al is dat wel een stuk lastiger omdat de gevolgen van pikkerij veel groter zijn.

Tenenpikkerij

Van Gestel zette in juni nieuwe hennen op. Door het warme weer namen mijn hennen maar 105 gram voer op per dag in plaats van de voorgeschreven 117 gram. In overleg met zijn voerfabrikant verhoogde hij het aandeel eiwit in het kernvoer met 4 punten. Doordat we wat luxer zijn gaan voeren, steeg de voeropname naar de gewenste 117 gram.

Van Gestel hield in het verleden alleen bruine hennen. Deze en de vorige koppel houdt hij naast bruine ook 41.000 witte hennen in zijn etagestal. Ik ben nog niet zo gelukkig met mijn witte hennen omdat er sprake is van tenenpikkerij. Door lijnzaadolie en Skimix door het voer te mengen, probeert hij het te verhelpen. De tenenpikkerij wordt daardoor minder, maar verdwijnt niet helemaal. Het blijft een lastig probleem. Mijn ervaringen met bruine hennen zijn beter. Dat gaat allemaal wat makkelijker. Bij onze bruine hennen hebben we nog nooit last gehad van tenenpikkerij.