ʻBoeren naief over criminaliteit in buitengebiedʼ

Tijdens de thema-avond, waar ongeveer 80 boeren bij aanwezig waren, gaven ook de gemeente Berkelland, de burgermeester Joost van Oostrum, Keurmerk Veilig Buitengebied en Stichting Tactus (verslavingszorg) presentaties om boeren in te lichten over criminaliteit en ondermijning. De voornaamste thema’s behandeld op de avond waren; diefstal, dumping en drugs.

„Je merkt dat er sprake is van enige naïviteit onder boeren. Sommige boeren zetten hun zitmaaiers met sleutel en al in de schuur en doen deze vervolgens niet op slot. Zo hebben meerdere boeren uit gemeente Berkelland een verleden met gestolen zitmaaiers”, zegt Jansen.

Drugs

Het synthetische drugscircuit in Gelderland strijkt jaarlijks zo’n drie miljard euro op. Astrid Holl, ambtenaar Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Berkelland, gaf tijdens de thema-avond te kennen dat op de criminele kaart van Nederland de gemeente Berkelland een witte vlek is. Dat wil zeggen dat er in de omgeving van deze gemeente nul dumpingen van amfetaminelabs zijn aangetroffen. Holl: „Dat getal moet je wantrouwen.” Jansen: „Het is naïef om te denken dat deze labs of dumpingen er niet zijn om dat boeren ze niet zien.” Het meeste recente laboratorium dat de politie oprolde was anderhalf jaar geleden in Noordijk (GE). Jansen, Holl en burgemeester Joost van Oostrum sluiten niet uit dat er op dit moment meerdere onontdekte laboratoria zijn gevestigd in boerenschuren in het buitengebied van Berkenland.

Criminelen reiken zelfs via sites zoals Marktplaats boeren de zogenaamde helpende hand. Ook duwen ze soms flyers en brochures in de brievenbus of kloppen simpelweg aan. Burgemeester Van Oostrum hekelt deze brutaliteit en snapt de verleiding van de voorstellen die aan boeren worden voorgelegd. „Criminelen handelen zonder gêne en gaan rustig een rondje rijden in het buitengebied om eventuele boerenhandlangers aan hun zij te krijgen. Ze letten vooral op hoe het erf erbij ligt en kloppen zo op je deur met de vraag of je interesse hebt in het huisvesten van een drugslab of een hennepplantage in je schuur. Of ze komen met de vraag of je het ziet zitten om drugsafval te dumpen in je mestkelder. Beide verzoeken met duizelingwekkend hoge bedragen als tegenprestatie. Wanneer je als boer moeite hebt om je hoofd boven water te houden op financieel gebied, is het verleidelijk om op dit soort voorstellen in te gaan.”

Criminele circuit

Maar eenmaal uit dat circuit stappen blijkt een nog grotere uitdaging dan het afslaan van het aanbod om erin te stappen. In een eerder interview met Vee & Gewas vertelde Jansen dat criminelen hun hand er niet voor omdraaien om een gewelddadige motorclubs op je af te sturen wanneer boeren er tabak van hebben of dreigen uit de school te klappen. „Of ze noemen moeiteloos op waar je kinderen naar school gaan en waar je partner werkt”, vertelde Jansen in dit eerdere interview. Dit interview vond plaats naar aanleiding van het onderzoek van Agrio en Geelen Consultancy waaruit bleek dat één op de zes boeren in Nederland benaderd worden door criminelen.

„Je kan maar één keer ‘nee’ zeggen tegen criminele voorstellen en dat is alleen de eerste keer”, vertelt de PVO-manager over de beste manieren om criminaliteit te vermijden. Verder is volgens burgemeester Van Oostrum en Jansen noaberschap het voornaamste wondermiddel om mensen met kwaadwillende intenties te weren. „Boeren zijn uitzonderlijk goed op de hoogte van elkaars bedrijvigheid en weten precies wat er allemaal speelt in het buitengebied. Handel daarnaar en ga het gesprek aan met elkaar bij afwijkend gedrag.” De burgemeester doelt met dit laatste op auto’s die rondrijden op late tijdstippen, onbekende auto’s en mensen op het erf van andere boeren en vrachtwagens die stilstaan.

Huurcontract

Burgemeester Van Oostrum zegt dat boerenschuren perfect zijn voor hennepplantages en synthetische drugslabs. Soms huisvesten boeren illegale initiatieven zonder dat ze daar erg in hebben. Dat overkwam een boer uit Drempt (GE) toen hij op 17 juni 2017 de deuren van zijn schuur openbrak en daar een illegale asbestopslag aantrof. Vermoedelijk heeft een illegaal saneercollectief asbest verwijderd bij 70 bedrijven (niet uitsluitend agrarisch) en die gedumpt in de schuur van de Dremptse boer.

Om soortgelijke verhalen te voorkomen, is het van belang dat de boer een huurcontract opstelt waarmee hij de controle houdt over zijn eigen schuur, zegt de burgervader van Berkelland. „Zorg ervoor dat je überhaupt je eigen schuur in kan. Laat de sloten niet vervangen. Mocht dat toch gebeuren, zorg er dan voor dat je ook de sleutel hebt van dat nieuwe slot. Verder moet je in je contract opnemen dat je een wekelijkse controle doet in de schuur. En controleer je schuur dan ook daadwerkelijk wekelijks.” De laatste tip gaat over het accepteren van contact geld. „Onder geen beding. Ook niet van huurders die al maanden netjes overmaken en net die ene maand die mogelijkheid niet zouden hebben.”

Meld Misdaad Anoniem

„Verbinding is het allerbelangrijkste om criminaliteit in het buitengebied tegen te gaan. Praat met elkaar, vertrouw je onderbuikgevoel, gebruik je boerenverstand en communiceer met de kanalen die er zijn voor de problematiek rondom criminaliteit.” Zo luidt het advies van Jansen. De PVO-manager ziet initiatieven zoals What’s App-groepen met buurtgenoten als een waardevol middel.

Meermaals haalt Jansen Meld Misdaad Anoniem aan. „Boeren schamen zich snel wanneer het niet goed gaat met hun bedrijf, wanneer ze een fout maken of in een verkeerd milieu terechtkomen. Wanneer een boer de moed niet bijeen kan rapen om uit te reiken en om hulp te vragen, kom hem of haar dan tegemoet. Dat kan ook via Meld Misdaad Anoniem. Je persoonsgegevens blijven geheim en al is het maar om te klankborden; blijf er niet alleen mee rondlopen.”