Vernatting Stelkampsveld kost Gelderland 10 miljoen euro

Dit is het derde en laatste artikel in een serie over Natura 2000-gebied Stelkampsveld. In deel 1 spraken varkenshouder Gert Tessemaker en melkveehouder Gert Nieuwenhuis hun zorgen uit over de effecten van het Natura 2000-gebied op hun bedrijven. In deel 2 reageerde gedeputeerde Peter Drenth van Provincie Gelderland en Waterschap Rijn en IJssel beantwoordt in deel drie de vragen van de redactie over de vernatting van het gebied.

Herkennen jullie de zorgen over de vernatting van de boeren en andere bewoners rond Stelkampsveld?

„We begrijpen dat het ingrijpend is voor veel eigenaren. Daarom willen we iedereen op de hoogte brengen, de huidige situatie vastleggen en ook maatregelen nemen ter voorkoming van schade. De gesprekken kosten tijd, sommige situaties zijn complex en we willen het zorgvuldig doen, dus het neemt enige tijd in beslag. We hebben hiervoor speciaal een gebiedsregisseur die actief op bezoek gaat bij de mensen in het gebied. De verkenning is – uitgebreid met de eigenaren op de grens van het gebied waar op voorhand geen schade werd verwacht.. Nu hebben we 104 eigenaren gesproken is vastgelegd of en hoeveel schade te verwachten is en welke maatregelen te nemen zijn. Met 22 eigenaren is al een overeenkomst getekend over de hoogte van de schade en de wijze waarop deze afgehandeld wordt. We hopen de gesprekken eind voorjaar 2020 af te ronden."

Klopt het dat uit berekeningen van het waterschap in eerste instantie bleek dat er maar bij 18 eigenaren vernattingsschade zou optreden?

„Nee dit klopt niet. Het waterschap voert in opdracht van de provincie de afhandeling van de natschade uit in Stelkampsveld. De berekeningen zijn gemaakt in de GGOR die afgerond is in 2010 door het waterschap. GGOR staat voor Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregime. GGOR is een landelijke systematiek waarin nauw overlegd wordt met belanghebbenden over de functies, waterhuishoudkundige inrichting en beheer. Er wordt dan een aantal maatregelscenario’s geformuleerd, waarvoor de effecten op alle functies (landbouw, natuur) in beeld worden gebracht. In 2012 is voorkeursvariant 3 gekozen die door de provincie en het ministerie van EZ is gebruikt voor het vastgestelde Natura 2000 beheerplan voor Stelkampsveld."

„Ten tijde van de GGOR studie zijn bijeenkomsten gehouden waarbij alle eigenaren zijn uitgenodigd en tevens zijn er met de meeste eigenaren keukentafelgesprekken geweest. Op basis van de studie en de resultaten van de bijeenkomsten en gesprekken is bepaald wat de omvang van de schade voor de landbouw zou zijn. Dat is niet uitgedrukt in het aantal eigenaren maar in hectares: van de 425 hectare treedt bij 95 hectare mogelijk vernatting op bij landbouw en uiteindelijk bij 24 ha mogelijke afwikkeling van natschade. Als je kijkt naar bebouwing, was de inschatting dat circa 28 woningen en 8 mestkelders mogelijk schade zouden kunnen ondervinden door de vernatting."

Op verzoek van de boeren en burgers is er een second opinion uitgevoerd door Wareco en daaruit blijken 78 eigenaren schade te ondervinden. Waardoor is dat verschil te verklaren?

„Wareco heeft geen second opinion, maar een onderzoek in opdracht van het waterschap gedaan. Zij hebben in de periode 2018-2019 bouwkundig onderzoek uitgevoerd waarbij door alle bebouwing in het beinvloedingsgebied zijn bezocht door een inspecteur en zowel inpandig als uitpandig zijn bekeken. In eerste instantie waren dat ruim 60 locaties die in bezit zijn van diverse eigenaren. Daar zijn in tweede instantie enkele bebouwingen bij gekomen van locaties net op de rand van het beïnvloedingsgebied. Voor alle 78 locaties is de ‘’nulsituatie’’ vastgelegd. Dat betekent niet automatisch dat er op alle locaties natschade te verwachten is. Bouwtechnisch bureau ABT heeft aanvullend onderzoek gedaan voor de locaties met mestkelders, omdat daar specifieke expertise voor nodig is."

Klopt het dat het om 110 eigenaren gaat waar een regeling mee moet worden getroffen?

„We begrijpen dat het ingrijpend is voor veel eigenaren. Daarom willen we iedereen op de hoogte brengen, de huidige situatie vastleggen en ook maatregelen nemen ter voorkoming van schade. We hebben 104 eigenaren gesproken. Dit is inclusief de eigenaren op de grens van het beïnvloedingsgebied. In totaal gaat het om 85 eigenaren (klein en groot) in het gebied waar we vast gaan leggen dat er wel (overeenkomst) of geen schade (brief) verwacht wordt. Binnen 5 jaar na uitvoering van de projectmaatregelen worden alle eigenaren opnieuw bezocht."

Klopt het dat er nu met 22 eigenaren een schaderegeling is getroffen?

„Op dit moment hebben we inderdaad met 22 eigenaren een vaststellingsovereenkomst gesloten over te nemen watermaatregelen en afhandeling van de natschade danwel een brief gestuurd dat er geen schade te verwachten is. De gesprekken kosten tijd, sommige situaties zijn complex en we willen het zorgvuldig doen, dus het neemt enige tijd in beslag. We hopen dit eind voorjaar 2020 af te ronden."

Heeft het waterschap overwogen om de plannen aan te passen na het Wareco-rapport en de overlast van hogere waterstanden te verminderen?

„Nee, de uitgangspunten in het vastgestelde Natura 2000 beheerplan zijn nog steeds hetzelfde en de afhandeling van de natschade blijft hetzelfde."

Om welke te verwachten schade gaat het? Worden inkuilverliezen door verplaatsing van kuilvoer ook meegenomen?

„In de meeste gevallen gaat het om maatregelen ter voorkoming van schade. Het kan gaan om schade aan bebouwing zoals het verhelpen van optrekkend vocht of maatregelen ter voorkoming van schade aan mestkelders zoals het verzwaren. Of aan landbouwpercelen zoals het ophogen met grond. In de nadeelcompensatieregeling is rekening gehouden met inkomensschade zoals inkuilverliezen."

Hoe groot is de te verwachten schade in euro’s door de waterstandsverhoging en wie betaald die schadeloosstelling?

„We zijn nu bezig met de daadwerkelijke inventarisatie, die voortvloeit uit alle bezoeken. Het waterschap en provincie hebben hier vervolgens gezamenlijk overleg over. Uiteindelijk is de rekening voor de provincie."

Heeft het waterschap ook gekeken naar de effecten van andere waterprojecten (Baakse beek, Lochemseberg) in de buurt op de omgeving van het Stelkampsveld? En zo ja wat is de invloed?

„Ja, daar is in 2019 naar gekeken. Deze zijn niet van invloed."

Zijn er naast schadeloosstellingen nog andere extra kosten voor het waterschap verbonden aan de plannen van Stelkampsveld? Zo ja welke en hoeveel bedragen die?

„Waterschap en Staatsbosbeheer voeren de inrichtingsmaatregelen uit. Het totale uitvoeringsbudget voor het waterschap is 10 miljoen euro en bestaat uit voorbereiding, inrichtings- en voorkomings-maatregelen en natschade. Dit wordt door de provincie betaald."

Heeft het waterschap in beeld of de beheerkosten van het watersysteem na het uitvoeren van de inrichtingsmaatregelen hoger of lager zijn dan de huidige beheerkosten? Zo ja, wat is het verschil en waardoor is dat te verklaren?

„Ja, dat is in beeld. Er wordt een geringe toename verwacht als gevolg van het aanpassen van de onderhoudsroutes langs watergangen die op de legger staan van het waterschap. Het verschil wordt door de provincie betaald."