Column: En hoe gaat het nou met jou?
Dat dit lang niet altijd klopt blijkt wel uit de toenemende geestelijke nood onder de boeren. De grote actiebereidheid en de emoties die daarbij naar buiten komen, laten ook zien dat er veel onzekerheid is bij ons allen. Volgens mij zou het al helpen als we dat ook zouden erkennen en er met elkaar over praten.
Natuurlijk, de overheid komt continu met onzinnige en soms overbodige regels, maar dat is altijd al zo geweest. Wat echt anders is, is dat we er maar niet in slagen, wij zelf niet en de overheid ook niet, om een beeld te schetsen van waar de landbouw zich naartoe zou moeten ontwikkelen.
Maak duidelijk beleid
Mijn generatie boeren is opgegroeid en boer geweest onder de paraplu van een redelijk stabiel landbouwbeleid. Als je maar rustig meeging in de stroom van schaalvergroting, intensivering en specialisering dan kon je het bedrijf mooi ontwikkelen en er ook nog redelijk van leven.
Wie nu nog boer is en wil blijven heeft met een totaal andere situatie te maken. Er is grote onzekerheid over bijna al het landbouwbeleid. Of het nu Europa betreft of Den Haag, er worden continu grote plannen gepresenteerd met grote woorden. Ik noem maar even de kringloopvisie van Carola Schouten of de Farm2Fork strategie van Frans Timmermans. Grote woorden, grote plannen maar geen actie en zeker geen duidelijk beleid. Voeg daar nog bij de druk die velen van ons ervaren vanuit de discussies over dierenwelzijn, milieu, klimaat en biodiversiteit en de kans is groot dat je jezelf in de hoek gezet voelt zonder dat er een uitweg is.
Trek je eigen plan
De door ons zo gewenste duidelijkheid zie ik voorlopig nog niet komen. Dus als je met jouw bedrijf verder wil, is stilstand achteruitgang en zul je zelf de richting moeten bepalen. Zelf moeten bepalen welke ontwikkelingen je verwacht in de markt en de maatschappij, en op basis daarvan een plan maken voor je eigen bedrijf. Dat is niet gemakkelijk in deze onzekere tijden, maar alleen door zelf te kiezen kun je weer stappen zetten richting de toekomst. Als je die keuze een keer gemaakt hebt geeft dat ook weer rust en ruimte om te bouwen aan de toekomst van je bedrijf.
Kies, en zet stappen
Ik zie het ook al best vaak gebeuren in de praktijk dat boeren, los van alle overheidsbeleid, gewoon hun eigen weg gaan. Gemakkelijk zal het zeker niet zijn, maar werken aan een helder en concreet doel dat je zelf hebt gesteld is wel inspirerend. Natuurlijk moeten ook deze boeren zich regelmatig in U-bochten wringen om langs het overheidsbeleid zicht op de toekomst te houden. Maar hun eigen gekozen richting biedt hen houvast voor de toekomst.
