Column: Overheid lost stikstofprobleem op door niets te doen

De situatie in Groningen ziet er vrij overzichtelijk uit. Er staat aan 2,9 miljard euro aan investeringen klaar voor de noordoostelijke regio van de provincie. Die bedrijven wachten anderhalf jaar op vergunningen, maar krijgen die niet doordat de Raad van State de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) onderuit haalde. Door extern salderen open te stellen kunnen die bedrijven stikstofruimte kopen en aan de gang. Voor Groningen is dat belangrijk, want het levert 1.300 banen op.

Vanuit het Provinciehuis doet men bovendien voorkomen dat die bedrijven samen maar weinig stikstofruimte nodig hebben. En het meeste ook nog niet eens in Groningen zelf doordat de uitgestoten stikstof over een heel groot gebied gaat neerkomen. De impact is volgens de provincie dus klein en het levert veel werkgelegenheid op. En als er dan veehouders zijn die hun rechten willen verkopen, dan is dat warme sanering. Iedereen blij. Tot zover de visie van de provincie.

Rechtzaken MOB

De werkelijkheid zit heel anders in elkaar. Mobilisation for the Environment (MOB) vecht zo’n beetje alle vergunningen aan die met stikstof te maken hebben. Ook in Groningen. Zo wist MOB via de rechter de vergunning van een afvalverbrander te laten vernietigen. Zo’n bedrijf stoot veel stikstof uit en die komt dus ook op de stikstofmarkt shoppen, wanneer extern salderen wordt opengesteld. Zo’n bedrijf heeft veel meer impact en is bovendien kapitaalkrachtig. Daar kunnen boeren niet tegenop.

223 PAS-meldingen

In Groningen zitten bovendien veel veehouders met feitelijk een illegale situatie. Er zijn 223 PAS-melders die zo’n melding hebben gedaan op advies van de provincie zelf en conform het provinciale beleid. Daarvan weten we al dat er niets voor wordt geregeld. Alle provincies wijzen daarvoor naar het ministerie van LNV en die zegt alleen maar dat het wordt opgelost zonder erbij te vertellen hoe ze dat gaat doen. Gedeputeerde Staghouwer mocht dan deze week tegen de Groningse Provinciale Statenleden hebben gezegd dat ze niet gaat handhaven, dat betekent niet dat het ook niet gaat gebeuren. Gemeentes kunnen ook handhaven. En als de MOB de lijst van PAS-melders van de overheid weet los te peuteren, dan gaan er zeker handhavingsverzoeken komen. Als de provincie of een gemeente dan nog niet gaat handhaven, komen er rechtszaken en is er een grote kans dat overheden verplicht worden om te handhaven. Handhaving zit er dus gewoon aan te komen.

Herroepelijke vergunningen

En in Groningen zitten volgens de provincie ook nog 32 veebedrijven met een herroepelijke vergunning. Daar procedeert MOB ook tegen. Een deel van die bedrijven kan zelfs al hun dieren verliezen, omdat ze in 1994 of 2004 wel dieren hadden maar in juridische zin niet. Ook hier regelt de overheid niets voor. Die bedrijven vallen net als de PAS-melders tussen wal en schip. Wanneer daar op de korte termijn niets voor wordt geregeld komen er vanzelf rechterlijke uitspraken en zijn die boeren de klos. Die onzekere situatie zorgt er ook voor dat die bedrijven geen kant op kunnen.

Opstappen NMV

Het is dan ook niet meer dan logisch dat de NMV in Groningen is opgestapt uit het provinciale landbouw collectief. Blijven zitten en praten leidt tot helemaal niets. In dit geval geven de belangenorganisaties die nog wel aan tafel zitten die politici juist extra legitimiteit voor hun beleid. Het klinkt als de echo van Carola Schouten: ik ben in gesprek met de sector. Daarmee de suggestie wekkend dat de besluiten met instemming van de belangenorganisaties zijn genomen. Je kunt samen praten om samen te praten of je kunt samen praten om er iets van te maken. Dat laatste is hier niet het geval. Dan moet je opstappen en een statement maken.

Niets doen

De provincie kan via de stikstofbank die nu wordt opgezet prima voorsorteren door eerst de boeren met een illegale situatie te bedienen. Zelfs dan is het nog de vraag of er genoeg stikstofruimte vrij komt, want in Groningen blijken er rond het enige Natura 2000-gebied dat de provincie telt slechts drie piekbelasters te zitten. Die zijn samen verantwoordelijk voor 20 mol aan stikstofdepositie, terwijl het in 2030 met 400 mol naar beneden moet.

En via het Rijk zijn er ook wel mogelijkheden, want het Planbureau voor de Leefomgeving kwam deze week met de mededeling dat de gemeten ammoniakuitstoot in Nederland in 2019 12 procent lager lag dan een jaar eerder. Inrekenen zou ik zeggen en de illegale situaties legaliseren die door toedoen van de overheid zelf zijn gecreëerd.

Provincies en Rijk kunnen heus wel wat, maar doen niets en laten het gewoon gebeuren. Politieke onwil over de rug van boeren. Dus LTO, NAJK en andere belangenorganisaties. Stap op van die vergadertafel en dwing af dat er oplossingen komen. Blijven zitten haalt niets uit.