Liveblog: Programma protest Gelderse boeren ten einde, organisatie tevreden

Update 13:54 Programma is klaar

Het officiële programma is ten einde. Er wordt voor het provinciehuis nog wat nagepraat. Tot 14:45 is er muziek van DJ Maarten de Groot. Melkveehouder Jarno Meulenbeek is tevreden over hoe het allemaal is verlopen. Hij was mede-organisator, samen met vleesveehouder Jos Bolk. Bolk had op iets scherpere antwoorden van Drenth gehoopt, maar is toch blij dat de boeren hun zorgen kenbaar hebben kunnen maken. Enkele boeren, waaronder een melkveehouder uit Teugen, voelen zich echt gerust gesteld omdat Drenth onder meer zei dat wat vergund is, vergund blijft.

Met het einde van het protest in Arnhem, zit dit liveblog er ook op. Er volgen geen nieuwe updates meer. Lees hieronder een greep uit enkele toespraken terug en het verloop van de middag bij het Gelderse provinciehuis.

Update 13:34 Drenth beantwoordt vragen

Na de toespraak (zie hieronder) beantwoordt de Gelderse landbouwgedeputeerde Peter Drenth vragen van boeren die aanwezig zijn voor het provinciehuis in Gelderland. Hij krijgt onder meer de vraag over aangevochten natuurbeschermingsvergunningen die later zijn vernietigd. Dat zijn de zogenoemde 'knelgevallen'. Op de vraag van melkveehouder Stefan van Essen antwoordt Drenth het volgende: „Er is ter goeder trouw gehandeld. In dit gebouw liggen zo'n 1.000 vergunningen te wachten, waarvan 750 uit de agrarische sector. Over al deze dingen staat een bestuurlijk overleg met LNV op het programma. Het is duidelijk dat hiervoor een oplossing moet komen, maar dat gaat niet zomaar. Maar het probleem is bekend."

Een andere boer (kalverhouder) kaart aan dat het steeds moeilijker en duurder is om een boerenbedrijf over te nemen. Hij wil graag innoveren, is nog jong. Antwoord van Drenth: „Wij willen juist investeren in boeren van de toekomst, maar de prijs van bedrijven daar kan ik niks aan doen. Dat is de marktwerking."

Er zijn veel vragen, die soms best technisch zijn. Aerius, vergunningverlening en het Natuur Netwerk Nederland passeren de revue. Drenth gaat overal op in en beantwoordt de vragen vaak uitgebreid.

Update 13:10 Peter Drenth aan het woord

„De vraagstukken van Nederland zijn de vraagstukken van Gelderland", zegt Drenth. „We kunnen niet door zoals we het altijd deden, dat geldt niet alleen voor de landbouw. Wie denkt dat we met het opkopen van een paar bedrijven weer 130 kilometer per uur kunnen rijden, heeft het niet begrepen. Het gaat om en,en, en."

„We hebben laten uitzoeken dat uitkopen geen zin heeft", gaat Drenth verder. „Ieder jaar stoppen een paarhonderd boeren. Veel belangrijker is te kijken naar boeren die doorgaan. We kijken naar innovatie. In de kalverhouderijsector bieden we de mogelijkheid om te stoppen, maar komen we ook met een innovatieregeling. Het lukraak opkopen helpt niet. Niet de natuur, niet de agrarische sector en al helemaal niet het Gelderse landelijk gebied."

Over PAS-melders zegt Drenth: „Wat legaal was, moet legaal blijven. Wij laten dit als twaalf gedeputeerden constant aan Schouten weten. Dat kan ik niet alleen oplossen. Wij zitten er wel bovenop."

Extern salderen: „Zolang we niet kunnen sturen op een leefbaar landelijk gebeid, blijft het dicht staan. Het kan bijna niet anders dan dat er hier mensen staan die er zelf gebruik van willen maken, dus op termijn moeten we kijken wat we kunnen doen om het toch op een goede manier toe te staan."

Drenth: „Ja, het is een innovatieve sector die hier op de markt staat. Dat geven jullie Gelderland. Veel punten van het Landbouwcollectief komen terug in de Gelderse plannnen. Voor de zomer is de eerste schets gemaakt, we gaan nu uitzoeken wat echt werkt. Daarna beginnen de gebiedsprocessen. Dat kan betekenen dat we in de Achterhoek andere keuzes maken dan op de Veluwe."

Drenth over 'bijplussen' van natuur in Aerius: „Er is géén natuur bijgemaakt. We komen met een online sessie om dit verder uit te leggen, omdat het erg technisch is om hier even uit te leggen."

„Ik kom maar weinig boeren tegen die niet ook houden van de omgeving waarin ze werken. De rekening hoort bij de samenleving. Dat staat ook in onze agrovisie, dat gaat per generatie. daar zitten we in dezelfde route. Op 14 oktober vorig jaar hebben we beloofd dat we met elkaar gaan spreken. We hebben nog lang niet alles opgelost, maar we zijn met recht en eerbied op weg met elkaar om dit te fixen." Met die woorden eindigt zijn toespraak, Drenth krijgt applaus van de boeren.

Update 13:15: Linda Janssen van POV spreekt

Linda Janssen gaat als voorzitter van de POV in op het wetsvoorstel stikstofreductie van Landbouwminister Schouten. Haar mening is dat de doelen uit de wet onhaalbaar zijn. „Want 50 procent van de Natura 2000-gebeiden moet in 2030 onder de kritische depositiewaarde zitten, discussies over de haalbaarheid van deze normen worden stelselmatig vermeden. Zo is het behalen onder andere afhankelijk van depositie uit het buitenland. In veel gebieden gaat het om 40 procent van deze depositie."

Ze wil de discussie aanzwengelen over de haalbaarheid van de plannen, landelijk maar ook in de provincie Gelderland. „In de natuur is sprake van samenhang, maar dat ontbreekt in de plannen. Stikstof kan nooit de reden zijn van alle natuurschade. We kunnen maatregel op maatregel stapelen, maar moeten realiseren dat de normen onhaalbaar zijn op bijvoorbeeld de Veluwe. Dat komt door de toevoer van stikstof uit het buitenland."

Janssen en haar POV blijven daarom kritisch op de berekeningen van stikstof. „Het wetsvoorstel heeft normen die kunnen worden bijgesteld. Daar kunnen jullie niks mee. Het wetsvoorstel moet van tafel", vertelt zij de boeren.

Ze heeft het over bijplussen van natuur. „Schouten bevestigt dat de boeren hierover niet zijn geïnformeerd. Vorige week zagen we wat de gevolgen hiervan zijn. De provincie Gelderland is goed vertegenwoordigd op de lijst van Investico. Daar kwamen ze mee naar buiten vlak voordat stikstof aan de orde kwam in de Tweede Kamer. GroenLinks en Partij voor de Dieren sprongen hier meteen op in."

Janssen heeft het over het Powned-filmpje, waarbij ze langsgingen bij een 'piekbelaster'. „Ik nodig iedere journalist uit om het eerlijke verhaal over stikstof te brengen."

Update 12:58: Van Maanen aan het woord

De sprekers wisselen elkaar in rap tempo af. Jeroen van Maanen, melkveehouder en komt oorspronkelijk uit Renkum (GD). Hij praat de boeren bij over hoe het ervoor staat qua stikstof. „Wat er in Gelderland gaat gebeuren, bepaalt de toekomst van de rest van het land."

Van Maanen noemt de oplossing van het Landbouwcollectief nog de beste oplossing voor het stikstofdossier. „Als minister Schouten daarmee akkoord was gegaan, dan hadden jullie hier niet hoeven blauwbekken vandaag."

Van Maanen doet een oproep om PAS-melders te legaliseren. „Hun uitstoot is bekend. Daarom moeten we kritische vragen blijven stellen. Waarom is het nodig dat anderen stikstofruimte inleveren als we precies weten wat de PAS-melders uitstoten? We houden Schouten aan haar toezegging en vragen Drenth daar zoveel mogelijk druk op te zetten."

Van Maanen roept verder op tot een goed landelijk stikstofregistratiesysteem en extern salderen alleen toe te staan met behoud van de landbouw. „We roepen op om niet extern te salderen zolang niet duidelijk is hoeveel stikstof wie nodig heeft."

Update 12:10: Programma begonnen, verschillende sprekers aan het woord.

Het programma is inmiddels begonnen. Melkveehouder Jarno Meulenbeek opent het protest. „De stikstof die wij zelf opnemen moet worden gemeten en worden gewaardeerd. Want de stikstof die wij zelf opnemen kan niet op de natuur terecht komen", zegt hij in zijn openingswoord. „Verbetering van klimaat is goed, maar gaat het om geld, natuur of voedsel? Bedrijven staan stil, boeren die te goeder trouw hebben gehandeld, worden met een PAS-melding naar huis gestuurd. Iets wat we generatie op generatie hebben opgebouwd, lijkt te eindigen door wanbeleid van de overheid."

Na Meulenbeek komen Jacob van Emst en Ben Haarman aan het woord. Van Emst is coördinator van het Gelders landbouwcollectief: „Bij mij is het glas altijd halfvol en dat we hier nu staan sámen met de provincie is een kans om de balans op te maken", doelt hij op dat het ongeveer een jaar geleden is dat de stikstofproblematiek om de hoek kwam kijken. „Door het inmiddels opgeheven landelijke Landbouwcollectief is de landbouw nog steeds niet het kind van de rekening geworden. Aan onze handreiking denkt Schouten vast nog weleens met weemoed terug."

Van Emst kwam met Peter Drenth in contact tijdens zijn periode in het nationale Landbouwcollectief. „Perspectief voor de landbouw moet er zijn, dat staat als een paal boven water. Ik zie dat het Rijk bepaalde dingen wil en de provincie ook, daar zit niet altijd cohesie in. Wij zitten daar tussenin." Hij noemt extern salderen als Gelders voorbeeld van hoe het wel goed gaat. „Dat heeft de provincie voorlopig dichtgezet. Dat is mede door de inzet van de landbouw. Er spreekt vertrouwen uit, maar neemt niet de zorgen weg. Komt er geen goede visie op extern salderen, dan worden we alsnog het kind van de rekening."

Hij sluit af. „Ik wil jullie megeven om een open houding te houden, want het is nooit voorgekomen dat wij zo'n belangrijke plek hebben aan tafel. Ik denk dat daarin de provincie Gelderland een enorme handreiking doet."

Update 12:03: Drenth al in gesprek met aanwezigen

Landbouwgedeputeerde Peter Drenth (CDA) loopt tussen de aanwezige boeren en gaat links en rechts al in gesprek met boeren. Hij komt later vanmiddag op het podium om hun vragen te beantwoorden. Nu hoort hij alvast de zorgen van het Gelders Landbouwcollectief aan.

Update 11:57: Toch trekkers in Arnhem

Hoewel het protest aangekondigd was als een trekkerloze bijeenkomst, zijn er toch een paar trekkers in Arnhem. Deze zijn toegelaten tot het centrum, omdat het niet zo druk is rondom het provinciehuis in Arnhem. Organisator Jos Bolk zei eerder over de trekkers dat die het verschil niet maken bij dit soort protesten.

Update 11:55: Programma

11.45 Opening / welkom door organisatie.

12.00 Inleiding Gelders landbouwcollectief Jacob van Emst en Ben Haarman

12.15 Uitleg proces landelijke stikstof problematiek Linda Jansen en Jeroen van Maanen

12.30 Kort woordje door aantal partijen uit Landbouwcollectief (Enkele minuten per organisatie)

13.00 Vragen voor Gedeputeerde Peter Drenth (De gedeputeerde krijgt een aantal vragen voorgelegd en zal deze beantwoorden.)

13.45 Afsluitend woord door Gld Collectief 14.00 Afsluiting door organisatie