Zwaargewichten doen aanbevelingen voor nationaal ruimte- en landbouwakkoord

De initiatiefgroep pleit voor een langjarige nationale regie met harde doelen, een gebiedsgerichte aanpak en diverse stimulerende maatregelen. 'Het kabinet moet een plan maken dat de basis legt voor een breed gedragen nationaal ruimte- en landbouwakkoord waarin gezonde bodems, een gevarieerd landschap en biodiversiteit voorop staan. De groep ziet dit als de enige logische route naar een toekomstbestendige verdeling van de schaarse ruimte, natuurherstel en een kansrijke duurzame productie van gezond voedsel', schrijven de initiatiefnemers.

Het gaat het nieuwe Kabinet wel geld kosten, want er zijn voor langere tijd investeringen nodig van 1,5 tot 2 miljard euro per jaar. Vanuit de boeren zitten onder meer Alex Datema (BoerenNatuur), Hans Huijbers (Boerenraad) en Bart Kemp (Agractie Nederland) in de initiatiefgroep.

Regie op de ruimte

Agractie-voorman Kemp komt op 8 april ook met een eigen visie, maar onderschrijft een aantal aanbevelingen die nu al worden gedaan aan het Kabinet. „Bijvoorbeeld de grondbank en centrale regie op de ruimte vinden wij goede ideeën. Dat kan ervoor zorgen dat de claim die allerlei commerciële partijen op landbouwgrond doen, wordt gestopt."

Wel mist Kemp een goed plan om het verdienvermogen van boeren omhoog te brengen. „Daar gaan wij in onze visie wel dieper op in. In deze aanbevelingen is dat nu een ondergeschoven kindje, ook door de tijdsdruk en omdat er zoveel partijen bij betrokken zijn."

Kemp merkt dat het doen van aanbevelingen impact heeft. „Ik heb verschillende landbouwwoordvoerders uit de Tweede Kamer gesproken die ook bij de formatie betrokken zijn. Zij wisten al van onze aanbevelingen. Dat brengt dus wel degelijk iets te weeg."

Visie, doelen en maatregelen

Oud-landbouwminister Cees Veerman is naar voren geschoven als woordvoerder. „Ons land staat voor grote uitdagingen op het terrein van stikstof, klimaat en biodiversiteit", stelt hij „Gebrek aan ruimte voor woningbouw, energie, landbouw en natuur maken deze uitdagingen alleen maar complexer. Om boeren, natuur en economie handelingsperspectief te bieden, zijn van het kabinet dringend visie, doelen, maatregelen en regie nodig. Een gezonde bodem en biodiversiteit moeten het uitgangspunt zijn voor het gebruik en beheer van grond. Het gaat om een integrale aanpak waar zeker twintig jaar mee gemoeid is. Dit vraagt van de overheid stevige uitvoeringskracht waarin geïnvesteerd moet worden en waar bezuinigingen niet op hun plaats zijn."

Ook Frans Keurentjes (voorzitter FrieslandCampina), Dirk de Lugt (voorzitter Cosun en BO Akkerbouw), Louise Vet (voorzitter Deltaplan Biodiversiteitsherstel), Jannemarie de Jonge (College van Rijksadviseurs), directeuren van onder andere Natuurmonumenten, Natuur & Milieu, Bionext en Commonland, Rabobank CEO Wiebe Draijer, Triodos CEO Peter Blom, Eosta CEO Volkert Engelsman en geleerden als Herman Wijffels, ‘stikstofhoogleraar’ Jan Willem Erisman, hoogleraar Imke de Boer (WUR), landbouweconoom Krijn Poppe en landschapsarchitect Berno Strootman staan achter de zeven aanbevelingen en hebben de oproep aan het Kabinet ondertekend.

Tekst gaat verder onder de foto

De zeven aanbevelingen aan het nieuwe Kabinet

1. Nationaal akkoord. Zorg voor een plan dat de basis vormt voor een breed gedragen nationaal akkoord dat aansluit bij de EU Green Deal. Met daarin een integrale lange termijn visie en wettelijk vastgelegde doelen op het gebied van klimaat, biodiversiteit, lucht (stikstof), bodemgezondheid, water en landschap.

2. Doelenbeleid. Zorg voor een doelenbeleid met afrekenbare doelen en duidelijke indicatoren op gebieds- en bedrijfsniveau. Hierdoor kunnen veel uitvoeringsmaatregelen worden afgeschaft en worden natuur, ondernemerschap en innovatie gestimuleerd. Maximale fysieke landbouwproductie is geen doel op zich. Het gaat om de maatschappelijke waarde van voedselproductie en andere landbouwdiensten en de bijdrage aan doelen op het gebied van klimaat, biodiversiteit etc.

3. Landinrichting. Werk aan landinrichting 3.0 met bodemgezondheid, biodiversiteit, water en landschap als leidende uitgangspunten, zowel voor landbouw en natuur als voor andere ruimtegebruikers zoals woningbouw, energie en bedrijfsleven.

4. Gebiedsgerichte aanpak en burgerparticipatie. Kies voor een gebiedsgerichte aanpak binnen wettelijk vastgelegde doelen en met veel ruimte voor burgerinitiatieven zoals de G1000 Landbouw.

5. Beleidsinstrumenten. Introduceer een aantal instrumenten die de omslag faciliteren zoals een stikstoffonds, een grondbank en een krediet- en garantieregeling. Zorg voor een systeem van waardering, beloningen en heffingen naar rato van de bijdrage van grondgebruikers en ketenspelers aan genoemde doelen. Zorg ook voor beloningen en heffingen om de verduurzaming van de consumptie te stimuleren, bijvoorbeeld door belastingen te verschuiven van arbeid naar consumptie door daarin ook de milieu- en gezondheidseffecten mee te wegen.

6. Uitvoeringskracht. Neem een paar krachtige bestuurlijke maatregelen om de uitvoering te borgen, zoals een coördinerend minister voor het beleid op het brede gebied van Ruimte, Landbouw en Natuur, een Landschapscommissaris (naar analogie van de Deltacommissaris) en een goed toegeruste uitvoeringsorganisatie.

7. Budget. Zorg gedurende 10-15 jaar voor voldoende middelen (ca 1,5- 2 miljard euro per jaar) om de uitvoering en het onderling leren op alle schaalniveaus te borgen.