Column: Boeren ‘bezetten’ de grond

Ik kijk al een tijdje niet meer naar al die praatprogramma’s op tv, waar vaak bekende Nederlanders zonder kennis van zaken hun mening mogen geven. Maar gisteren besloot ik toch naar Op1 te kijken. Ik had eerder die dag een bericht op Twitter langs zien komen van het programma met de volgende aankondiging: ‘We gaan het vanavond hebben over de herverdeling van onze landbouwgrond’.

Ed Nijpels

Waarschijnlijk weet over een week al bijna niemand meer wat er toen besproken is. Maar er werd dit keer wel een mooi inkijkje gegeven door VVD-prominent Ed Nijpels hoe hij en zijn elitaire achterban kijken naar landbouw. Het meest interessante was nog wel dat Nijpels zelf niet eens door had wat hij zei. Hij zat tegenover Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging. Ze waren uitgenodigd omdat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een rapport naar buiten had gebracht: Grote opgaven in een beperkte ruimte.

Minachting kiezer

In de eerste plaats is het uitbrengen van dit soort rapporten vlak voor en vlak na de verkiezingen al bijzonder, want met die rapporten proberen ambtenaren nog nadrukkelijker te sturen in het beleid dat vormgegeven gaat worden. Terwijl je er toch vanuit mag gaan dat de burgers net hebben gekozen voor politieke partijen op basis van partijprogramma’s. Blijkbaar nemen die ambtenaren de kiezer niet zo serieus. En al die ambtenaren versterken elkaar, want organisaties als de Unie van Waterschappen komen vervolgens met een persbericht naar buiten dat ze zich herkennen in de boodschap van het PBL. Zo lijkt het net alsof er maar één weg is en dat die verkiezing eigenlijk een tijdelijke sta in de weg is.

Geen verrassing

Het PBL-rapport is geen verrassend rapport voor mensen die de Haagse werkelijkheid volgen, want het sluit naadloos aan op al die andere visies van het eigen planbureau en van de plannen op de ministeries zelf. Landbouwgrond moet ingeleverd worden en snel ook om alle doelstellingen waar Nederland zich in het verleden aan heeft gecommitteerd te realiseren. Landbouwgrond moet naar natuur, naar woningbouw, naar wegen en ingezet gaan worden voor de energietransitie. Ook de toevoeging dat het Rijk weer de landelijke regie moet krijgen, lees de ambtenaren op het ministerie, was al niet nieuw meer.

Grond 'bezetten'

Maar goed, het ging in Op1 eigenlijk niet om de herverdeling van landbouwgrond en dat kwam door Ed Nijpels zelf. Hij startte met uitgebreide complimenten aan mevrouw Van der Plas over haar rol in het functie elders-debat en vervolgens zei hij dat boeren het grootste deel van het land ‘bezetten’. Hij had nog wat meer termen die op hetzelfde neer kwamen. Laat het even tot jullie doordringen. Boeren bezetten de grond. Ik kreeg er direct al weer jeuk van en Caroline van der Plas ook. En terecht. Boeren bezetten helemaal niet de grond, ze bezitten grond. Het is gewoon eigendom of ze pachten het van verpachters die eigenaar zijn.

Maar de uitspraken van Nijpels waren geen verspreking. Hij meende het echt. Hij kwam er daardoor ook niet meer uit, omdat Van der Plas argumenten aandroeg dat landbouwproductie voedselproductie betekende, wij zo’n beetje de vruchtbaarste grond ter wereld hebben, er al veel gereduceerd is, et cetera. Op Twitter werd dit de bekende riedel genoemd van Van der Plas, maar ik vond het erg prettig dat er beargumenteerd tegenwicht werd gegeven. Nijpels kwam niet verder dan dat het allemaal niet genoeg was. Zo lang de lat maar hoog genoeg wordt gelegd, kun je je daar altijd achter verschuilen.

Meer realisme in debat

De presentatoren probeerden Nijpels nog te helpen door te vragen of 1 zetel in de Tweede Kamer genoeg is om tegenwicht te bieden aan al die ruimtelijke claims, maar dat hielp niet. Het was inkoppen voor Van der Plas. Het feit dat Op1 haar had uitgenodigd was volgens haar een rechtstreeks gevolg van die ene zetel. En daardoor heeft ze net als de Partij voor de Dieren in het verleden nu een podium om invloed uit te oefenen.

Of het genoeg is om landjepik tegen te gaan is de vraag, maar ik verwacht dat het ‘oude riedeltje’ in ieder geval meer realisme in het debat over de ruimte en landbouw gaat geven. En dat is hard nodig.