Column: Meer Europese soja, flink meer subsidie
‘Het is bizar dat we soja helemaal uit Zuid-Amerika halen. Het is slecht voor de natuur en het milieu. We maken ons afhankelijk en op geopolitiekniveau kwetsbaar.’ Met deze woorden leidde Derk Boswijk de aankondiging van zijn motie in. In de motie zelf voegt hij nog wat extra argumenten toe in zijn pleidooi voor meer Europese productie van soja. Het zorgt voor minder ontbossing, transparantere aanvoerketens en een economische impuls. Tja, is dat allemaal wel zo?
Minder ontbossing
Laat ik beginnen met minder ontbossing. In de Amazone wordt geen enkele boom gekapt voor sojaproductie. Dat is enkel het frame wat al tientallen jaren door de natuur- en milieubeweging de wereld in wordt gebracht. De Amazone wordt gekapt, omdat hout veel geld oplevert. Daarna kiezen de Brazilianen niet voor heraanplant van bos, maar voor de teelt van soja. Dat is toch net even iets anders.
3 teelten per jaar
Is het bizar, zoals Boswijk stelt, dat Europa soja helemaal uit Zuid-Amerika haalt? Nou eigenlijk niet. Het tropische klimaat zorgt daar voor een hoge productie met drie teelten per jaar op dezelfde hectare. In Europa mogen we blij zijn met 1 teelt en dan moeten we hopen dat het weer een beetje mee zit om een goede kwaliteit te halen. Puur gekeken naar logische productielocaties om zo efficiënt mogelijk voedsel te verbouwen voor de wereldbevolking, is Brazilië dus een logische plaats. Boswijk voegt daar nog wel aan toe dat er meer ingezet moet worden op veredeling om het ook hier tot hogere opbrengsten en opbrengstzekerheid te krijgen, maar veel meer dan 1 teelt per jaar gaat het echt niet worden. Tenzij de klimaatverandering met volle kracht doorzet.
Transparanter
Europees betekent volgens Boswijk ook dat de ketens transparanter zijn. Volgens mij is dat maar net hoe je het organiseert. Voor sojaolie weet ik niet hoe het zit, maar alle sojaschroot dat we in Nederland gebruiken is gecertificeerd. De controle daarop kan misschien nog wel wat beter, en voorwaarden zou je nog wat kunnen aanscherpen, maar of een Europese keten daardoor transparanter is dan een Braziliaanse keten is nog maar de vraag. Je hebt natuurlijk wel minder transport nodig, maar dat weegt niet op tegen de veel lagere productie.
Geopolitiek
Dan het geopolitieke aspect. De coronacrisis heeft in ieder geval laten zien dat het niet handig is om al te afhankelijk te zijn van andere continenten en zeker niet bij een eerste levensbehoefte zoals voedsel. Daar heeft Boswijk wel een punt. De grootste vraag die daarbij hoort is of Europa dan wel genoeg zelf kan produceren en of dat ook rendabel te maken is. Stel dat je 3 ton opbrengst weet te realiseren op een hectare, dan levert dat vandaag ongeveer 600 euro op. Een hectare tarwe levert 1800 euro op. Je kunt dan een groot hek om Europa zetten met hoge invoerheffingen, maar dat zal waarschijnlijk ook schadelijk zijn op andere terreinen. Ik zie dat niet snel gebeuren, al kan het ook andere eiwitteelten zoals veldbonen weer een impuls geven.
Meer subsidie
De enige logische oplossing die dan overblijft is meer subsidie. Denk aan 800 of 900 euro per hectare. Dat is natuurlijk een politieke keuze. De tendens in Europa is echter dat er steeds minder geld naar landbouw mag, dus daar heeft Nederland dan nog wel een zware dobber aan. En de politieke lijn de afgelopen tien jaar onder Mark Rutte was juist minder Europees geld naar landbouw.
En voor de duidelijkheid, ik heb het vooral over sojaolie voor humane consumptie. Dat het afvalproduct in de veehouderij verwaard wordt tot een ander product met veel hogere percentages aan voor de mens noodzakelijke aminozuren is mooi meegenomen. Suikerbieten, aardappelen en brouwgerst telen we immers ook niet voor veevoer, terwijl de percentages daar nog iets lager liggen voor humane voeding.
Dus ja, een prima initiatief zo’n motie die het vooral bij de publieke opinie goed zal doen, maar het gaat alleen van de grond komen als de politiek er een zak geld bij levert. Gebeurt dat laatste niet, dan verwacht ik maar heel kleine stapjes.
