Column: LTO en consorten, pak uitdagingen integraal aan

Het gevoel wat overheerst is een mooie samenwerking maar ik moet het als melkveehouder DOEN en uitvoeren. En daarmee wacht ik gewoon maar af wat er uit deze plannen komt en welke impact ze hebben op onze bedrijfsvoering. Misschien kom ik een van de betrokkenen nog wel ergens tegen en zal ik mijn oren (en mond) goed de kost geven.

Maar stilzitten en wachten doen we niet. Hier thuis hebben we ook een duidelijke koers en strategie ingezet. Je kunt het natuurinclusief noemen, regeneratief, duurzaam, kringlooplandbouw, gangbaar boeren you name it. Het gaat om het veranderproces wat er in ons hoofd heeft afgespeeld. Waar het ons om gaat is om nieuwe verdienmodellen te creëren zodat we af kunnen van het maximalisatieproces om zo goedkoop mogelijk, zo veel mogelijk melk te produceren in ons geval. We willen naar een bedrijfsvoering waar de bodem de draagkracht van de productie aangeeft, waarbij we in balans met onze omgeving meer kunnen leveren dan alleen ons eindproduct melk.

Regie nemen

Kern van ons plan is vastleggen en meten wat je doet. En dan stappen we met data naar belanghebbende partijen, overheid, waterschap en bijvoorbeeld ngo’s. ‘Dit is wat we kunnen leveren, wat is jou dat waard?’ In eerste instantie op een beperkt aantal thema’s: uitspoeling stikstof naar het grondwater, ammoniak meten en CO2 vastleggen. Waarbij de regie vanaf het boerenerf komt.

Afgelopen jaren mocht ik aan behoorlijk wat overlegtafels plaatsnemen als praktiserend boerin. Het verbaasde mij dat het helemaal niet vreemd voelde om met bijvoorbeeld natuurorganisaties, beleidmakers en politici aan tafel te zitten. Ik ging vaak met het gevoel van huis weg; ‘Ik zal ze wel even vertellen hoe het gaat bij ons op de boerderij, wat denken ze wel niet.’ Heel vaak was dat helemaal niet nodig, er is veel begrip en respect voor de boer. We zijn het vaak met elkaar eens, totdat ik het ga DOEN op mijn erf thuis en vraag of ‘ze’ mee willen doen. Dan komen de hokjes, kaders en domeinen weer om de hoek kijken.

Positieve bijdrage

Het vertrouwen en respect aan de praattafels gaf ons de ruimte en vertrouwen om onze plannen steeds meer vorm te kunnen gaan geven. Ik hoor vaak onder meer de maatschappelijke opgaves, verlies van biodiversiteit, bodemgezondheid, dierenwelzijn, waterkwaliteit, gewasbeschermingsmiddelengebruik, klimaatopgave en -adaptatie, emissies en de mogelijkheid om als boer een positieve bijdrage te kunnen leveren op deze thema’s. Ik zag en zie enorm veel kansen en mogelijkheden richting de toekomst voor ons boeren.

Ons plan thuis kreeg steeds meer vorm. Een plan waarbij bijna alle opgaves integraal verbonden zijn aan een set van maatregelen die we graag willen invoeren. We zijn wel zo reëel dat als we bijdragen aan maatschappelijke opgaves wij niet als enige het risico willen en kunnen dragen. Wij bieden een aanreiking om met die gezamenlijke opgaves aan de slag te gaan. Dus op zoek naar partners die mee willen DOEN.

Vertraging

En daar begint de ellende. Er valt lastig te innoveren met integrale plannen. Elke partij heeft zijn eigen bedachte plannen en daarbij behorende subsidiepotjes, met zijn of haar eigen belang. Ik word vriendelijk verzocht om mijn plan weer te ontrafelen zodat het potje past op de juiste deksel. En dat is nu precies de kern van de vertraging van de verduurzaming van de landbouw. Alle opgaves komen integraal bij ons op het erf binnen en zijn enorm verbonden met elkaar. Als ik aan één knop draai in de plus, schiet een andere knop weer omlaag. Dit is de waardevolle en unieke kennis en expertise die bij de boer op het erf aanwezig is, de plek waar het allemaal moet gaan gebeuren.

Ik ben ervan overtuigd dat als we integraal aanpassingen doen op onze erven dat er veel meer te behalen valt voor alle belanghebbende partijen dan innovatie toepassen en stimuleren op losse onderdelen. Door te innoveren op losse onderdelen, hebben we gezien in het verleden, gaan we schakels missen zoals ons efficiëntie systeem nu laat zien en voelen. Dit vraagt om integraal denken, beleid, geld, stimuleren, innoveren en DOEN en dus verder kijken dan alleen maar de stoffendiscussie waarin we nu door de stikstofcrisis in beland zijn. Dat wil ik het nieuwe samenwerkingsverband van het stikstofplan dan ook graag meegeven!

Heleen Lansink-Marissen

Heleen Lansink-Marissen schrijft maandelijks een column voor de website van Vee & Gewas. Ze heeft samen met haar man Rogier een melkveebedrijf in St. Isidorushoeve, een dorp in de gemeente Haaksbergen (Overijssel). Lansink-Marissen ziet zichzelf als een onafhankelijke verbindende boerin, die graag de dialoog aangaat over uiteenlopende onderwerpen. Dat doet ze onder meer via een vlog, blog en ook lezingen en rondleidingen op haar bedrijf maar meer nog daarbuiten. Ze is ook te volgen op Twitter: @HeleenLansink.