Column: Overheid, benader boeren als natuurorganisaties

Derk Boswijk presenteerde vorige week een dag voor het protest in Den Haag een nieuwe visie op landbouw namens zijn partij. Op het podium werd hij eerst uitgejouwd, maar na zijn speech ontstonden er goede gesprekken met boeren. Zijn visie is mede tot stand gekomen op basis van 100 gesprekken met boeren die hij inmiddels achter de rug heeft om de sector te leren kennen. Zijn hoofdlijn is dat de overheid nu met wantrouwen naar boeren kijkt. ‘De afgelopen jaren hebben we te veel gestuurd op basis van wantrouwen. Boeren – en zij niet alleen – konden enkel met een veelheid aan regels en wetten in toom worden gehouden, de overheid wilde de sector op die manier controleren. Maar dat wantrouwen, die controledrang, heeft er op zijn beurt toe geleid dat boeren de overheid ook niet meer vertrouwen.’

Landbouwinclusief

Toevallig of niet doet Hennie de Haan een soortgelijke oproep in haar afscheidsinterview in dezelfde regionale vakbladen. Zij voerde 6 jaar lang de scepter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders. Ze zegt: „Ik zou de landbouw ofwel voedselproductie weer als een wezenlijk onderdeel van onze samenleving willen zien. Ik betwijfel echter of dat mogelijk is in een land dat zo verstedelijkt is en waar zo weinig mensen nog op een boerderij wonen, werken of zijn opgegroeid. We staan ver weg van de landbouwpraktijk. Er moet dus een ‘framing’ komen die recht doet aan de maatschappelijke functie van boeren. Wat nodig is, is dat de kloof tussen boer en bord (waarbij mensen de grote stallen en trekkers zien en ze allerlei percepties hebben die gevoed worden door bepaalde politieke kringen en NGO’s) verkleind worden. Dat we toch weer een landbouwinclusief land kunnen worden.”

Grote wensen

Zowel Boswijk als De Haan hebben grote wensen, waarbij De Haan stuk liep op de overheid en mede daardoor stopte als voorzitter en Boswijk een frisse ambitie heeft. Of hij de rest van de politiek daar in meekrijgt zal moeten blijken. Zijn grondhouding is in ieder geval positief, al zegt hij ook ‘de bodem raakt op sommige plekken in Nederland uitgeput, de kwaliteit van water en lucht gaat achteruit’. Ik kan me voorstellen dat boeren hem vertelt hebben over de bodem, want door steeds strengere mestnormen is het soms lastig om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden.

Lucht- en waterkwaliteit beter

Dat de kwaliteit van water en lucht afneemt is onjuist. Het PBL schreef in 2020 bijvoorbeeld na uitgebreid onderzoek ‘De kwaliteit van het oppervlaktewater verbetert’. En in 2019 deed het IBO hetzelfde voor de luchtkwaliteit. ‘De luchtkwaliteit is al sterk verbeterd. Al decennia neemt de concentratie verontreinigende stoffen in de Nederlandse lucht af. Op enkele lokale uitzonderingen na voldoet Nederland aan Europese grenswaarden.’ Misschien is het een idee voor Boswijk om ook een rondje langs deze instanties te maken, zodat hij met het juiste perspectief na het zomerreces de rest van de Tweede Kamer daar actief over kan informeren. Dan is de eerste stap naar een andere grondhouding richting boeren in Den Haag in ieder geval gezet.

Vertrouwen natuurorganisaties

En dan direct maar doorpakken. Vorig jaar onderzocht ik hoe de overheid omgaat met de controle op de verstrekte subsidies aan natuurorganisaties. Omdat de landbouw nogal onder vuur ligt, leek me dat een relevante vraag, want de natuurorganisaties zijn verantwoordelijk voor de natuurkwaliteit in hun gebieden. De conclusie was dat er vooral boekhoudkundige toetsingen plaatsvinden en natuurorganisaties geen sancties opgelegd krijgen als ze de boel niet op orde hebben. Het controle-orgaan (Stichting Certificering SNL) dat hier op toeziet, legde toen ook keurig uit dat de natuurorganisaties eens in de vier jaar (sinds dit jaar 3 jaar) op basis van vertrouwen tegemoet worden getreden. En als er onvolkomenheden zijn, vaak verouderde beheerplannen, dan wordt er een afspraak op maat gemaakt die haalbaar is voor de betreffende natuurorganisatie.

Kamervragen

Ruim een jaar na de publicatie van mijn artikel stelde Derk Boswijk minister Schouten daar kamervragen over. Ik wees hem nog even op de datum van publicatie, omdat het niet om een actueel bericht ging, maar dat had hij gezien. Hij vond het in tegenstelling tot de vorige leden van de Tweede Kamer interessant genoeg om de minister te bevragen. Deze week stuurde de minister de antwoorden naar de Tweede Kamer terug. Daar zaten geen verrassingen tussen. ‘In de ruim tien jaar waarin de Stichting Certificering SNL thans werkzaam is, zijn de geconstateerde tekortkomingen die betrekking hebben op de certificering tot nu toe tijdig weggenomen.’ Tja, wanneer je bij geconstateerde gebreken een afspraak op maat kunt maken, zou het ook wel erg raar zijn wil je die niet halen.

Diep buigen

Er valt ook uit af te leiden dat de minister achter dit beleid staat. Gewoon vertrouwen hebben en goede afspraken maken en die eens in de drie jaar voorzichtig controleren. Dat is een geweldige grondhouding. Als Boswijk dat de komende vier jaar ook voor boeren voor elkaar weet te krijgen, dan zullen de meeste boeren diep voor hem buigen en ook weer meer vertrouwen in de overheid krijgen. Succes Derk.