'Ik wilde nooit boerin worden maar onderzoek nu tóch om het bedrijf over te nemen'

Temmink was één van de vijf boerendochters die hun persoonlijke verhaal vertelden tijdens het evenement 'True Stories Told Live' waarin het thema ‘Boeren & Dochters’ centraal stond. Organisator Jantien Klein Ikink, boerendochter uit Vragender organiseert al langer dit soort bijeenkomsten waarbij mensen hun echte persoonlijke verhaal vertellen. Nu ging het voor het eerst over het thema ‘Boeren & Dochters’. „Als ik een andere boerendochter tegenkom, hebben we vaak meteen een klik. Ik doe nu heel ander werk maar wilde graag een avond over dit onderwerp organiseren. Opgroeien op een boerderij levert namelijk heel veel mooi verhalen op”, motiveert Klein Ikink.

Dat bleek tijdens de avond waar het publiek aandachtig genoot van de verhalen van de dochters en hun vaders. Ellen Temmink deelde haar verhaal heel openhartig evenals de andere deelnemers. „Een knuffel van mijn ouders of een opmerking ‘ik ben trots op je’ heb ik wel gemist tijdens mijn jeugdjaren op de boerderij. In mijn puberteit ging ik me mede daarom afzetten tegen mijn ouders”, blikte ze terug.

Melkveebedrijf veranderen

Nu merkt ze dat ze veel dezelfde eigenschappen heeft als haar vader Frans. „Wij worden door dezelfde dingen geraakt. Evenals ik moet hij ook huilen bij het kijken van All You Need Is Love.” Hoewel ze nu prettig met haar vader samenwerkt, kan de communicatie soms beter. „Ik zou onlangs zaterdagmiddag om 15.00 uur helpen bij het frezen van het land. Ik had het allemaal precies zo gepland en was vanuit de stad Hengelo extra naar Sint Isidorushoeve gereden. Toen zei mijn vader ‘we hebben dat gisteren gedaan. Het is al klaar’. Toen was ik wel twee uur sacherijnig. Gelukkig zei pa toen ‘sorry’ en dat vind ik mooi.” Wederzijds begrip is heel belangrijk merkte Temmink op.

„Van binnen ben ik een idealist. Ik wil ons melkveebedrijf daarom veranderen. Ik zie bijvoorbeeld kruidenrijk grasland voor me, een moestuin waar psychologen komen die mensen met een burnout helpen zichzelf terug te vinden. Op onze 27 hectare wil ik echt een verschil maken. Ook door andere organisaties uit te nodigen die bij ons inspiratie kunnen opdoen hoe het anders kan”, deed ze haar plannen uit de doeken.

Boerderijwinkel en ijssalon

Ook het verhaal van de drie zussen Joanne, Annerieke en Elleke Te Winkel die opgroeiden in de buurtschap Huppel bij Winterswijk (GD) was zeer inspirerend. Middelste dochter Annerieke leidt momenteel samen met haar man het melkveebedrijf. „Mijn man groeide niet op een boerderij op. Hij zat jarenlang bij de marine maar was altijd heel geïnteresseerd in de verhalen van mijn vader over de boerderij. Samen hebben we besloten de boerderij over te nemen, terwijl ook ik vroeger nooit van plan was boerin te worden. Mijn man leerde ondertussen heel veel van mijn ouders. Samen met hem en mijn ouders run ik de boerderij nu met veel plezier.”

Haar moeder en oudste dochter Elleke runnen de ijsmakerij, ijssalon en boerderijwinkel bij de boerderij. „Ik werkte vroeger als dierenartsassistente, maar na verloop had ik steeds minder plezier in het werk. Altijd maar naar antibiotica moeten grijpen voor honden katten stond me tegen. Dat moest ook anders kunnen vond ik”, zei Elleke. Later kreeg ze kinderen. „Van het werk in de ijsmakerij, ijssalon en boerderijwinkel krijg ik weer energie”, vertelde Elleke met een brede glimlach.

Jongste dochter Joanne werkt niet mee op de boerderij maar heeft er wel een sterke binding mee. „Door het maken van een scriptie voor mijn master Geschiedenis kwam ik een oud schrift tegen van mijn opa wat over streekverbetering ging, hier besloot ik mijn scriptie over te doen. Later tijdens mijn rondreis door Australië merkte ik dat ik liever op een boerderij meewerkte in een klein hecht team dan dat ik in hostels sliep met allerlei backpackers”, vertelde Joanne.

‘Boerenroots overal mee naartoe genomen’

Boerendochter Dieske Kruisselbrink die opgroeide op een biologisch varkensbedrijf in het Achterhoekse Westendorp vertelde dat ze haar boerenroots overal mee naartoe nam ter wereld. Ze reisde veel over de wereld maar hield altijd haar Achterhoekse boerennuchterheid. „Alle andere reizigers was stomverbaasd dat ik maar zo het mailadres kreeg van een bekende monnik. ‘Die geeft hij aan niemand’ was een veelgehoorde reactie. Ik bleef daar heel nuchter onder. Dat is toch ook gewoon een mens dacht ik.”

Haar vader Bas Kruisselbrink (56) heeft geen opvolger voor zijn biologische varkensbedrijf. Hij vertelde openhartig dat zijn bank de nodige vragen stelde toen hij in 2006 om een paar honderd duizend euro vroeg voor de ombouw van reguliere vleesvarkens naar biologisch. „Onze bedrijfsomvang daalde ook nog eens met 200 varkens.”

Door de MKZ-crisis in 2001 ging zijn bedrijf zes weken op slot. Van 1997 tot medio 1998 zorgde de varkenspest ook al voor problemen. „Er kwam steeds meer kritiek op de gangbare manier van boeren. Ik had nog wel de passie maar schaamde me soms om te vertellen dat ik vleesvarkenshouder was. Na meerdere gesprekken schakelde hij over naar biologisch.” Kruisselbrink is blij dat hij die stap destijds zette. „De verdiensten zijn niet slecht. Mijn vrouw en ik kunnen er van rondkomen. In 1982 begon ik als fulltime boer. Ondertussen heb ik jarenlang naast de boerderij buiten de deur gewerkt om voldoende inkomen te genereren. Sinds vorig jaar ben ik weer fulltime boer.”

‘Niet alle clichés zijn waar’

„Over boeren zijn veel clichés. Dat boeren harde werkers zijn klopt. Maar dat boeren geen praters zijn, klopt niet. Dat hebben we vanavond kunnen horen”, zei organisator Jantien Klein Ikink na het horen van alle verhalen.

Sommige mensen met wie Klein Ikink in de loop der jaren sprak noemden het zielig dat boeren altijd zo druk zijn. Ook Jantien vroeg zichzelf regelmatig af waarom haar vader zoveel tijd in zijn melkveebedrijf stak. Maar nu weet ze het antwoord. „Passie. Boeren hebben zoveel passie voor hun werk dat ze bereid zijn er veel tijd in te steken. Eigenlijk is dat juist heel mooi.”

De ruim 100 bezoekers in Lichtenvoorde – waarvan de meesten binding hebben met de agrarische sector – genoten van alle openhartige verhalen. Het was muisstil wanneer de sprekers aan het woord waren. In de pauzes en na afloop was er veel herkenning bij de bezoekers. Na het succes in Lichtenvoorde moet Klein Ikink wellicht een tour 'True Stories Told Live' rondom het thema ‘Boeren & Dochters’ door Nederland organiseren. Dan kunnen ook boerendochters en boeren uit andere delen van Nederland hun persoonlijke verhaal delen.