Fotoserie: Excursie walnoten oogsten en verwerken in Zoelen

LTO Noord en de provincies Overijssel en Gelderland organiseerden in één maand tijd de tweede notenoogstmiddag. Dit vond plaats in het Gelderse Zoelen (bij Tiel). Vandaar dat ook belangstellenden uit Noord-Brabant en België het notenverwerkingsbedrijf op 13 oktober bezochten. Ton Baltissen van Crop Eye noemde mogelijkheden als erfbeplanting waarbij fruitbomen( waaronder de noten vallen) ook nog een meerwaarde hebben voor ondernemers.

Op Veld 4 van Beer en Melissa den Beer-Portugael in Zoelen werd voorheen appelsap geperst. Omdat de vraag naar het persen van noten toenam, stapten zij over. Zij hebben een boomgaard met 35 rassen walnoten. Hiervan is het grootste deel in 2012 en 2016 geplant. Van de boompjes halen zij zo’n 35.000 kilogram noten, gewassen en nog in de dop.

Nattigheid

Het paar liet zien hoe de noten worden geschud en geraapt (zij verkopen ook de machines hiervoor), gewassen, gedroogd en geschild. En eventueel geperst tot olie. Voor kraaien die noten roven zoeken ze nog een oplossing, alhoewel ze geen grazers willen in hun boomgaard, met name omdat in de pootafdrukken de noten zich verzamelen waardoor een opraapmachine niet meer optimaal functioneert. Ze maaien veel, bemesten is nog niet gebeurd. De noten lijken goed te gedijen op klei, met kalk en zeker geen nattigheid. Bacteriebrand was dit jaar, wegens nattigheid, voor het eerst een probleem.

Wasstraat

Na het oogsten gaan de noten door een wasstraat waarin ook al een eerste sortering plaatsvindt. Het verwijderen van zand en stof is essentieel voor verkoop van de hele noten maar ook in het proces van verdere verwerking. De vraag of de hele noten of de bewerkingen ervan meer opleveren, mag door de geïnteresseerden aan het eind van de excursie zelf worden beantwoord. Gezien alle benodigde machines als je het op enige schaal van omvang wilt aanpakken, konden de hele noten wel eens het meest lucratief zijn.

In plaats van melkvee

Hans Bomhof en zijn vader, ex-melkveehouder, zien wel wat in de teelt van notenbomen. Op z’n minst zouden ze in Vaassen bij Apeldoorn wel willen experimenteren op enkele hectares. „Maar eerst maar eens oriënteren. Dat kan hier mooi. En dan nog heel veel uitzoeken, wat betreft toeslagen, provincie en dat soort zaken.”

Melkveehouder Kees van Zenderen uit De Rips (NB) is op zoek naar een uitdaging. Met zijn broer melkt hij 55 koeien. Dit biologische bedrijf willen ze op termijn graag overdragen aan een geïnteresseerde. Van Zenderen weet niet of agroforestry de toekomst heeft: „Maar interessant is het zeker. Ik denk daarbij aan 25 hectare boomgaard met 500 walnotenbomen. Sterker nog, dat plan is al ingediend.”

Drogen en kraken

Het drogen gebeurt in drie stappen. De noten begin met een vochtigheidspercentage van 40, na zo’n drie dagen is dit gereduceerd tot tussen 8 en 12 procent. Alle noten willen ze medio maart hebben gedroogd, omdat daarna de temperaturen stijgen en bij 20 graden de mot een gevaar gaat vormen.

Eenmaal gedroogd gaan de noten in de kraker, daar krijgen ze een soort klap met een hamer. Vervolgens worden de noten en schillen uit elkaar geblazen. Dat is niet eenvoudig omdat beiden ongeveer hetzelfde wegen.

Olie persen

De voor noten aangepaste Italiaanse olijvenpers voor het verkrijgen van olie uit de noten is groot en zit tot een meter diep in de grond. Van 20 kilogram gepelde noten houdt je na 20 minuten druk op de pers 10 tot 12 liter olie over. Tot nog toe komen mensen vanuit het hele land noten brengen. Van een kwart hiervan krijgen de mensen olie mee naar huis, de rest, omdat ze geen prijzen berekenen, houden ze zelf.

Wat over blijft na het persen is een vaste koek die dient als vogelvoer of als bijproduct voor de koeien. Met de 35 ton noten verwarmt het bedrijf ook hun woonhuis minstens vier maanden lang. Alle schillen (doppen) gaan hiervoor in de biomassaverbrander op het erf. Het bedrijf in Zoelen verhandelt ook alle benodigdheden voor de teelt, van handrollers tot oogstmachines.