Wat is predatie?

Het opeten van het ene dier door het andere heet predatie. Bij het beschermen van weidevogels gaat het om predatie van eieren, broedende vogels en pullen. De predatoren zijn te onderscheiden in specialisten en generalisten. De specialist richt zich op slechts enkelen voedselbronnen en is daarvan afhankelijk. Een generalist heeft veel verschillende voedselbronnen en kan gemakkelijk schakelen tussen de bronnen. Predatoren als de kraai en vos zijn echte generalisten.

Als de belangrijkste prooi voor een generalist, het zogenaamde stapelvoedsel, niet te vinden is schakelen ze over op andere voedselbronnen. Het stapelvoedsel voor de vos zijn muizen. Zijn die er niet of weinig, dan kan de vos opzoek gaan naar ander voedsel zoals bijvoorbeeld eieren van weidevogels. Voor geen enkele predator zijn weidevogeleieren of weidevogels belangrijk als stapelvoedsel en specialisten op het gebied van weidevogeleieren of -jongen zijn er niet.

Predatoren hebben invloed op de populaties van dieren. Hoe groot die invloed is, is vaak niet bekend. Dat geldt vooral voor situaties waarin de invloed van menselijk handelen een bijkomende complicerende factor is. De werkelijke oorzaken van toe- of afname van weidevogelpopulaties in grote gebieden zijn meestal ingewikkeld en moeilijk exact te bepalen. Bij de grutto bijvoorbeeld zijn ook de omstandigheden op de trekroute en in het overwinteringsgebied belangrijk.

Enkele aspecten van predatie om te onthouden

De aanwezigheid van predatoren kan voor broedvogels aanleiding zijn elders hun heil te zoeken.

In weidevogelarme gebieden is de kans op predatie hoger dan in weidevogelrijke. Meer broedparen weidevogels gezamenlijk zijn beter in staat predatoren te verjagen dan slechts enkele weidevogels. Die enkele paren vertrekken vaak uit zo’n gebied. Dat ze elders gaan broeden, is voor beschermer en agrariër een schrale troost.

Predatie is voor individuen definitief, maar voor een populatie zelden rampzalig.

Een ei dat is opgegeten komt niet uit. Een grutto die is gedood zal nooit meer broeden. Voor ei of vogel is predatie een definitief lot: het einde. Echter, niet alle vogels treffen dit lot. Er is altijd een aantal individuen dat predatie weet te vermijden en jongen grootbrengt. Daardoor blijft de populatie op peil.

Predatie treft meestal de zwakkere broeders in een populatie.

Akker- en weidevogels hebben verdedigingsmechanismen tegen predatie, zoals verbergen, vluchten, verjagen en dergelijke. Individuen die daarin tekortschieten lopen het grootste risico. Een volledig gezonde en alerte weidevogel is beter in staat predatie te voorkomen en blijft ook zelf langer gespaard.

De komende tijd besteedt Agrio (uitgever van deze website) aandacht aan het thema predatie. Hierin wordt behandeld wat predatie is, welke predatoren er zijn en wat hun kenmerken zijn en hoe een boer maatregelen kan nemen om predatie te voorkomen.