Fotoserie: Rode klaver mooi voor gangbare maaiweide

De Wit zet de voordelen op een rij: Een gras-rode klaver weide zonder kunstmest geeft evenveel of meer opbrengst dan een productieweide met kunstmest. Bovendien is het ruw eiwitgehalte hoger, blijft er meer stikstof in de bodem voor volgende teelten, is het mengsel beter droogtebestendig en zorgt het voor meer bodemleven en betere bodemstructuur. Toch zijn de twijfels en vraagtekens merkbaar bij de circa 100 gangbare melkveehouders die Harfsen bezoeken, weet ook de onderzoeker. Als het zo mooi werkt, waarom stappen we niet massaal over? „Er zijn slechte ervaringen geweest met witte klaver. Maar rode klaver is een hele andere plant: het heeft een makkelijker en beheersbaarder teelt en geeft meer opbrengst.”

Rustige groei

„Een van de problemen bij witte klaver is de overwoekering. Dit komt door de snelle voortplanting via bovengrondse hoofdaders die weer wortel schieten. Rode klaver plant zich voort via zaad maar komt amper tot bloei, dus hij verspreidt zich niet.

Een ander probleem was de onregelmatige groei: in het voorjaar is witte klaver laat, dus staat er amper wat in de wei. In de zomer groeit hij sneller dan het gras, waardoor er juist te veel komt te staan. Rode klaver start al vroeger in het voorjaar, maar groeit langzamer omdat hij na het maaien vanuit de wortel weer blaadjes moet maken. Daardoor groeit het jaarrond gelijkmatiger, en even snel als gras.”

Beperkingen

Toch kent ook het rode klavermengsel beperkingen, vertelt De Wit. „De zode is nog altijd opener dan een zode met alleen gras. Daardoor is de draagkracht lager. Bovendien heeft klaver tijd nodig om de wortelreserves aan te vullen. Dat is geen probleem, als het maar een maaiweide en geen graasweide is. Daarnaast geeft die grotere openheid iets hogere kans op onkruid. Gebruik het dus niet op plekken die bekend staan om ridderzuring. Door toch iets witte klaver aan het mengsel toe te voegen, kan die zich vestigen op open plekken.”

De rode klaver is, net als productiegras, bedoeld voor akkerbouwmatige teelt. In de praktijk wordt het na 3 a 4 jaar gescheurd. Een te grote onkruiddruk komt daardoor weinig voor.

Onbalans

Hoewel rode klaver zich amper voortplant, bestaat toch het risico dat de gras-klaverweide in onbalans raakt, wordt als tweede beperking genoemd. De Wit toont in Harfsen een strook waar de klaver is gemengd met gekruist raaigras. „Dit gras groeit zo hard dat het de klaver wegconcurreert.” Een strook verderop met rietzwenk is juist te zien hoe de klaver de overhand neemt. „Het begint dus met een goed grasras kiezen voor het mengsel: een die de groei van de klaver bijhoudt.”

Toch hoeft ook aan onbalans niet te zwaar getild te worden, aldus de onderzoeker, want het kan op verschillende manieren worden bijgestuurd. „De truc is om de groei van het gewas dat tekort komt, te stimuleren. Als er teveel klaver staat, kun je hoger maaien zodat het gras makkelijk hergroeit. Bij teveel gras, maai je juist dieper waardoor de klaver een groeivoorsprong krijgt. Daarnaast kun je bij te weinig gras, toch wat kunstmest strooien. Het gras heeft daar voordeel bij, de klaver niet. Het belangrijkste is uiteindelijk dat het gras en de rode klasve gemengd in de kuil komt, waardoor je de rest van het rantsoen vrij eenvoudig kunt aanpassen op bijvoorbeeld het verschil in ruw eiwitgehalte.”

Een tip wil De Wit nog toevoegen: „Schrik niet als je vooral klaver ziet. Hij maakt zijn blaadjes immers bovenop. Je moet kijken naar wat daar onder staat.”

Opbrengst

Het proefveld in Harfsen telt vijf verschillende mengsels gras-rode klaver, waarvan er drie prima in balans zijn. Daartussen staan vier stroken productiegras. Alles werd maximaal bemest, maar de klavermengsels kregen geen kunstmest. Het resultaat op 21 mei: 4,3 ds ton per hectare gemiddeld voor beide gewassen. De klaver scoort een ruw eiwit van 195 en VEM van 875, tegenover het gras met 155 en 915. „Dat de VEM iets lager ligt, is gebruikelijk. De verteerbaarheid is iets minder, maar dat zegt niet zoveel over 'hoe goed geven de koeien er melk van’."

Eigenlijk valt de opbrengst De Wit nog tegen. „De klaver hoort minimaal een ton ds meer op te brengen. Vorig jaar was dat wel zo, maar hebben we hier geen officiële metingen verricht. In Etten-Leur, op de klei, stond toen 14,8 ton ds klaver tegenover 12,6 ds ton gras, met zowel hoger ruw eiwit als VEM.

Ervaring veehouder

Eigenaar van de proefveldjes is gangbare melkveehouder Tonny Groot Koerkamp. Al een jaar of 12 gebruikt hij gras-klavermengsels, op 14 hectare maaipercelen. Zijn ervaringen zijn goed. „Je kunt het vergelijken met productiegras, maar dan met veel minder kunstmestkosten. Vorig jaar gebruikte ik helemaal geen kunstmest en was goed te zien hoe het gras rond een klaverplantje mooi groen was, terwijl de rest geel werd.” Balans houden in de weide, vormt geen probleem. Het hoger of juist dieper maaien werkt prima, ervaart de veehouder. Een beperking die hij wel noemt is de oogst: „Je moet een beetje rustig maaien en schudden, anders vallen de blaadjes eraf.” Dat er minder VEM in het gewas zit, vormt volgens hem geen probleem. „Dat komt door een wat mindere verteerbaarheid. Maar ik ben er zeker niet minder om gaan melken.”

Meer informatie

Praktische informatie over het demonstratieproject en het telen van gras-klaver zijn te vinden op: www.klaverklimaat.nl