Column: Derogatie

Evenwicht

We hebben er in het verleden altijd bewust voor gekozen om het aantal koeien en de beschikbare grond met elkaar in evenwicht te houden. Dit betekent dat we alle mest die er op ons bedrijf geproduceerd wordt ook kunnen gebruiken op eigen grond. Als er geen nieuwe derogatie komt heeft dat grote consequenties voor dit evenwicht. Dit betekent namelijk dat we ineens in een situatie terechtkomen waarin we een derde van onze mest niet meer mogen gebruiken op eigen grond. Wat overigens niet betekent dat we minder mogen bemesten, we kunnen het tekort gewoon aanvullen met kunstmest. Waanzin natuurlijk. We hebben grofweg drie manieren om dit op te lossen: minder koeien gaan houden, meer grond verkrijgen of mest gaan afvoeren. Alle drie geen aantrekkelijke opties, maar laten we ze eens even langslopen.

Minder melk

Om mestproductie en grond weer met elkaar in evenwicht te brengen zullen we fors minder koeien moeten gaan houden. Een derde minder koeien betekent niet direct ook een derde minder productie, maar ik schat dat we wel 20 tot 25 procent minder melk gaan produceren in die situatie. In onze situatie is dit geen realistisch scenario. Op basis van de gedane investeringen van de afgelopen jaren moeten we wel minimaal één miljoen liter melk leveren om aan de financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Minder koeien is voor ons dus geen optie.

Grond

Een andere keuze kan zijn om meer grond onder het bedrijf te krijgen, nog afgezien van de beschikbaarheid van extra grond wordt ook dit financieel een lastig verhaal. Want 20 ha grond bijkopen zit er financieel niet in en 20 ha erbij pachten zal ook nog niet zo gemakkelijk gaan. Daarbij is het ook nog de vraag hoe efficiënt je die grond kunt benutten. Al met al zie ik ook dit scenario niet als realistisch of wenselijk.

Kunstmest

Het laatste scenario is dan mest afvoeren en weer meer kunstmest aanvoeren. Dit scenario druist erg tegen mijn gevoel in, maar als ik eerlijk ben is het wel het meest realistische scenario. Het vergt geen grote investeringen, we kunnen de melkproductie op peil houden en het is een weg die je makkelijk nog weer kunt aanpassen mocht dat nodig blijken.

De extra kosten die dit met zich meebrengt zouden we zelfs nog vrij eenvoudig kunnen compenseren door meer melk te gaan produceren. Ons saldo per liter melk zal natuurlijk dalen door de extra kosten voor mestafvoer en de aankoop van kunstmest. Als we meer liters gaan produceren kunnen we dat weer rechttrekken. We melken met twee robots, dus de 110 koeien van nu zouden we wel kunnen uitbreiden naar 130. Dit zal wel voor een deel ten koste gaan van de weidegang-uren. Nu proberen we minimaal 180 dagen 10 uur per dag te weiden, maar met 130 koeien op 2 robots zullen we dat misschien weer moeten verlagen naar 120 dagen en minimaal 6 uur per dag, net genoeg voor de weidepremie.

Uit- en afspoeling

Milieu-technisch gezien is dit natuurlijk ook een slecht scenario. Nu wordt onze mest toegepast op blijvend grasland. Vriend en vijand zijn het er over eens dat het risico op uit- en afspoeling hier het laagst is. Als we mest gaan afvoeren zal dit voornamelijk zijn naar akkerbouwgebieden waar het risico op uit- en afspoeling groter is dan nu. De kans is zelfs groot dat onze mest terecht komt in gebieden waar de normen voor nitraat in het grondwater juist niet gehaald worden op dit moment. Terwijl in verreweg de meeste gebieden, waar boeren gebruikmaken van derogatie, de grondwaternormen juist wel gehaald worden.

Al met al is mijn conclusie dat er niemand gebaat is bij een situatie waarin we in Nederland geen gebruik meer zouden mogen maken van derogatie. De boeren niet, maar ook de natuurbeschermers en de milieubeschermers niet. Zeker nu we het er in Nederland zo langzamerhand toch wel over eens zijn dat we toe moeten werken naar een natuurinclusieve kringlooplandbouw, juist dan is geen derogatie een gigantische stap achteruit.

Samen naar Brussel

Daarom wil ik de natuur- en milieuorganisaties dan ook vragen om samen met de landbouw te werken aan die natuurinclusieve kringlooplandbouw. Dit betekent ook dat we samen naar Brussel moeten om een nieuwe, goed uitvoerbare, derogatie te bepleiten. Daar hebben landbouw, milieu en natuur allemaal baat bij.