Column: Ecologisch of leefbaar platteland?
Het mooie aan democratie is dat de meerderheid van de bevolking die de moeite neemt om naar de stembus te gaan hun mening terugziet in het beleid van de overheid. Afgelopen zaterdag zagen we voor het eerst in de stikstofcrisis dit democratische principe tevoorschijn komen. Op het VVD congres bleek een meerderheid van de leden een ander stikstofbeleid te willen en ook de achterban van CDA en ChristenUnie begint zich inmiddels te roeren. In plaats van landbouwwoordvoerders van de politieke partijen stonden deze week opeens de fractieleiders voor de microfoon van de landelijke media om de achterban tevreden te houden. Alleen bij de VVD was het nog steeds Thom van Campen die het woord voert.
Bom
Het is een teken dat er iets begint te schuiven. En dat komt door dat het steeds duidelijker wordt hoe het kabinet de stikstofcrisis wil oplossen. De richtinggevende doelen van het ministerie van LNV sloegen vrijdag in als een bom. Het kaartje dat het ministerie door het RIVM had laten maken, speelde daarin een hoofdrol en zorgde voor grote onrust. Tegelijk bleef het perspectief achterwege en moeten boeren het vooral doen met extensivering als nieuw verdienmodel. Meer grond aankopen en dezelfde productie halen betekent toch echt een slechter verdienmodel. En natuurboer worden en daarmee afhankelijk zijn van meer subsidies is voor sommigen een prima optie, maar voor velen ook niet.
Haags gesus
In Den Haag lijken de fractieleiders de boel een beetje te sussen, maar of dat tot verandering van beleidsvoornemens gaat leiden, is hoogst onzeker. Mark Rutte en Christianne van der Wal gaven afgelopen weekend nog geen duimbreed toe. En gisteren sprak ik uitgebreid met Thom van Campen en die heeft het ook nog niet over aanpassingen. Hij ziet de aangenomen motie op zijn eigen VVD-congres als een advies aan de fractie. Niet iets dat hij persé moet uitvoeren. Hij noemt de stikstofaanpak noodzakelijk om achterstallig onderhoud dat sinds 2009 is ontstaan weg te werken.
Leefbaarheid platteland
Van Campen noch minister Van der Wal weet op dit moment wat de consequenties zijn van deze stikstofvisie voor de werkgelegenheid en sociaal economische domein op het platteland. Je zou mogen verwachten dat het ministerie daar ook een analyse van heeft gemaakt, zodat in beeld is hoe dit beleid uitwerkt. Dan kan een Tweede Kamer, Provinciale Staten of een kiezer die begin volgend jaar in het stemhokje staat ook veel beter zijn/haar/onzijdig mening bepalen. In plaats daarvan moet iedereen geloven dat als de stikstofdoelen gehaald zijn het weer goed zal gaan met de natuur.
Maatschappelijk debat
In Den Haag is er tientallen jaren toegewerkt naar dit beleid, maar zonder dat de mensen die wonen en werken op het platteland de consequenties daarvan konden overzien. Een maatschappelijk debat hierover heeft nooit plaatsgevonden. Het gaat alleen maar over of we wel of niet goed voor onze natuur moeten zorgen. Niet over welke natuur we graag willen en als we kiezen voor natuur uit 1850 of uit 1950 moeten we weten wat dat betekent voor de samenleving op het platteland. Wat daarbij niet helpt is hoe de overheid zelf acteert op dit vlak.
Landbouwgrond afgraven
De afgelopen tientallen jaren werd er op grote schaal vruchtbare landbouwgrond afgegraven om er stikstofgevoelige natuur van te maken. Akkerbouwer Johan Emmens deelde daar afgelopen weekend een mooi voorbeeld van in Noord-Drenthe op Twitter. Natuurorganisaties dachten en denken zo natuur te ontwikkelen die goed past in die gebieden. Op zich prima natuurlijk en zo af en toe verschijnt er ook wel ergens een knolorchis, maar als deze natuurkwaliteit tegenvalt, staat het in de rapporten van de overheid te boek als ‘in slechte staat’. Politieke partijen en boswachters publiek grijpen dit aan om met de vinger naar de landbouw te wijzen. Dat er ondertussen een onbalans in mineralen is ontstaan en er een paar droge jaren overheen zijn gegaan, blijft vaak onderbelicht. Alle ballen worden op stikstof gericht, omdat er nu een politiek momentum lijkt te zijn om de landbouwsector flink te laten krimpen.
Realistisch natuurbeleid
In mijn privédomein begrijpen mensen het ook niet meer, terwijl daar veel mensen tussen zitten die ook hart hebben voor de natuur. Het boerenprotest komende woensdag kan wel eens het grootste worden ooit in de geschiedenis gehouden. Ik hoop dat het gaat bijdragen aan een meer realistisch natuurbeleid, zonder onhaalbare doelen.
