Column: Bemiddeling vraagt om water bij de wijn

Politiewagens aan de kant drukken, omgooien of met grote hamers op auto’s inslaan. Intimidatie van ministers en Tweede Kamerleden. De boerenprotesten liepen deze week uit de hand en gingen een grens over. Dat daar door de politie en Openbaar Ministerie tegen wordt opgetreden is niet meer dan logisch. Wat gebeurd is, kan echt niet. Gelukkig ziet bijna heel Nederland dat het maar om een klein groepje gaat en dat daar zeer waarschijnlijk ook nog anderen bij betrokken zijn die het niet zo nauw nemen met de rechtstaat.

Begrip voor boeren

Ondanks dit grensoverschrijdende gedrag blijkt de gemiddelde Nederlander boeren heel goed te begrijpen. Dat bleek uit de talkshow van Humberto. Jair Ferwerda interviewde de buren van minister Van der Wal en vroeg hoe ze over de boeren dachten. Wat bleek, zelfs na het grensoverschrijdende gedrag hadden de meesten begrip voor de knellende positie waarin boeren verkeren.

Gisteravond in de Tweede Kamer was dat eigenlijk net zo. Het debat leverde uiteindelijk als oplossing dat er een bemiddelaar gaat komen. Zeg maar een mediator die de partijen weer aan tafel krijgt, zodat er weer een gesprek plaatsvindt. Dat klinkt positief en dat kan het ook zijn, als beide partijen ook de spelregels in acht nemen die bij zo’n bemiddelingstraject horen. De VVD in de persoon van zowel premier Mark Rutte als fractievoorzitter Sophie Hermans begon direct met een valse start, door te zeggen dat er niet aan het beleid getornd kan worden.

Mediator

Ik sprak daar vanmorgen over met Dik Veefkind. Hij werkt al lang in de agrarische sector als mediator. Ik vroeg hem of mediation zin heeft als het kabinet niets wil veranderen. Zijn heldere antwoord: nee. „Bij mediaton hebben partijen een geschil, waarbij ze zonder tussenkomst van de rechter zoeken naar een oplossing. Als de regering vasthoudt aan dit beleid, zie ik niet in wat bemiddeling hier kan opleveren. Wat valt er dan te bemiddelen? Een van de twee partijen zal dan niet tevreden zijn, dus komt er geen oplossing.”

Veefkind snapt wel dat het kabinet weer in gesprek wil, maar zonder beweging zullen de boerenorganisaties snel uitgepraat zijn en is het enkel windowdressing. Veefkind zou zelf niet eens beginnen aan zo’n klus, als dit het uitgangspunt is.

Cees Veerman

De vraag wie zo’n klus moet krijgen is ook een interessante. Het moet iemand zijn die het vertrouwen van beide partijen heeft. Oud-minister Cees Veerman gaf gisteren een interessant interview aan de Volkskrant. Hij pleit voor een commissie die eerst in een paar gebieden gaat proberen om een plan te maken, waarbij iedereen kan aanschuiven. Zo wil hij het probleem van het bordje van de provincies halen. Hij stelt echter de doelen van het kabinet niet ter discussie, dus het is de vraag of boerenorganisaties hem als onafhankelijk zien. Bovendien lobbyt Veerman al een paar jaar achter de schermen om een stop te krijgen op de intensieve veehouderij. Caroline van der Plas schoof gisteren Aalt Dijkhuizen naar voren, de oud-voorzitter van de WUR en het Landbouwcollectief. Mijn inschatting is dat daar het kabinet weinig vertrouwen in heeft. Daar ligt dus nog een uitdaging voor Rutte.

Er ligt ruimte

Stel dat het lukt om een goede bemiddelaar te vinden, dan blijft de vraag staan of het kabinet durft te schuiven. Ik denk dat dat kan, zonder dat het kabinet veel gezichtsverlies hoeft te leiden. Er stoppen dagelijks boerenbedrijven, omdat er geen opvolger is. Daar ligt dus al ruimte. In de communicatie van minister Van der Wal komt dat veel te weinig naar voren. Er is bovendien een groot stikstoffonds. Dat kan ingezet worden voor opkoop en innovatie. Wanneer de minister gaat benadrukken dat innovatie ook een goed spoor is en dat ze daar veel meer op in wil zetten, dan kun je denk ik alle bedrijven die graag door willen en vlak bij Natura 2000-gebieden zit emissiearm maken.

Onteigeningsstok intrekken

De minister kan ook veel sterker gaan benadrukken dat het niet te doen is om de grond van boeren en dat ook richting provincies duidelijk maken. Of gewoon stellen dat de onteigeningsstok wordt ingetrokken. Ook daarmee kan ze een grote angel wegnemen. En met het voorstel van Cees Veerman om eerst in een paar gebieden die verkenning te doen, krijgt iedereen, zowel politiek, boeren als natuurorganisaties, inzicht in hoe haalbaar het allemaal is. Ik denk dat het mogelijk moet zijn om dan een groot deel van die doelen te halen. Wanneer de natuurorganisaties ook nog wat worden aangespoord om beter natuurbeheer te plegen en onmogelijke doelen uit de beheerplannen te verwijderen, dan moet het allemaal gaan lukken.