Column: Stikstofcrisis verzandt

Ondanks de uitspraken van partijleider Hoekstra van het CDA om de stikstofdoelen te versoepelen, gaf de regering deze week geen duimbreed toe. Daarmee lijkt de regering zich steeds dieper in te graven in haar eigen stellingname, in plaats van de scherpe randjes er af te halen en toezeggingen te doen aan de Tweede Kamer. Dat is over het algemeen hoe het werkt in Den Haag bij nieuw beleid, maar blijkbaar niet als het gaat om stikstof of onder dit kabinet. En dat nieuwe beleid rammelt dan ook nog of komt niet van de grond. Drie voorbeelden.

Grensbezoek

Het ‘verder ingraven’ begon deze week met een bezoek van de ministers Van der Wal en Staghouwer aan boeren in de grensregio met Duitsland. Ze hebben er kennis genomen van de scheve situatie in beleid met aan de Nederlandse kant het landbouwafbouwbeleid en aan de andere kant de nieuwbouw van varkensstallen. Boeren daar hopen dat er rekening mee gehouden kan worden, maar bij het eerste gesprek werd die hoop al redelijk de grond in geboord. De situatie tast het rechtsgevoel aan bij minister Van der Wal zei ze, maar vervolgens stelde ze dat de stikstofkraan toch echt verder dicht moet. De provincie moet het maar oplossen in de gebiedsgerichte aanpak, maar daar zijn dan van rijkswege uitzonderingsposities voor nodig. Een toezegging van Van der Wal op dat vlak bleef uit.

Wel zegde ze na drie gesprekken toe meer te gaan overleggen met Duitsland om de regelgeving beter op elkaar aan te laten sluiten, omdat de verschillen groot zijn. Gezien de opstelling van Van der Wal in het stikstofdossier denk ik dat dat eerder uitdraait op verzwaring van beleid aan Duitse kant dan verlichting aan Nederlandse kant. Ook vond ze dat er maatwerk nodig was, maar hoe dat er uit zou kunnen zien, kon ze niet zeggen en dan klinkt het toch een beetje als een lege huls.

Opkoopregeling

Het tweede voorbeeld betreft de ‘woest aantrekkelijke’ opkoopregeling. De NRC bracht deze week naar buiten dat deze regeling waarschijnlijk niet de goedkeuring krijgt van Brussel, omdat er dan sprake zou zijn van onterechte staatsteun. Een melkveehouder, varkenshouder of kalverhouder die via een ruime regeling een mooie prijs beurt, kan op een andere plek in Nederland of Europa opnieuw beginnen. En doordat er dan veel geld in kas is, kan dat de interne markt verstoren. Zo’n ondernemer kan immers meer bieden dan andere potentiële kopers.

Complex

De grote vraag is nu dus of het gaat lukken. Volgens het ministerie lopen de gesprekken met Brussel nog. En dat is vreemd. Staatssteunprocedures zijn complex, zeker op het gebied van landbouw. Ze nemen minimaal een jaar de tijd in beslag. Van der Wal heeft dit voorjaar eigenlijk voor haar beurt geroepen dat er een woest aantrekkelijk regeling ging komen. Normaal gesproken stem je dat eerst goed af met Brussel en wanneer je zeker bent dat het gaat lukken, maak je dat publiek. Omdat de regeling in het leven wordt geroepen om ‘vervuiling’ tegen te gaan, is het maar zeer de vraag of een overheid wel de marktwaarde mag vergoeden. De uitspraak van Van der Wal duidt op haast en een gebrek aan kennis op het vlak van staatssteun. Er bestaat nu een grote kans dat de regeling er niet gaat komen of zover wordt uitgekleed, of met een beroepsverbod juist wordt aangekleed, dat die niet meer zo aantrekkelijk is. Dan loopt dit uit op een deceptie in plaats van dat er ruimte gaat komen.

Johan Remkes

Tenslotte was er dinsdag natuurlijk nog een debat in de Tweede Kamer. Het CDA verwacht van Johan Remkes een advies dat de harde randen van het stikstofbeleid gaat verzachten. Die ruimte heeft Remkes ook, zo bleek uit de opdracht die hij kreeg en die vlak voor het debat met de Tweede Kamer werd gedeeld. De grote vraag is hoe de regering daar dan op gaat reageren, want om het probleem te tackelen zal er bewogen moeten worden. Daar was dinsdag echter nog niets van te zien.

Zo lijkt het hele proces te verzanden. Een treurige conclusie.