Remkesdebat: legalisering PAS-melders dilemma

In de eerste termijn (waarin de Kamerleden aan het woord zijn en de ministers luisteren) kwamen er inhoudelijk verschillende voorstellen langs, zoals die van de SP om schulden van boeren met tien procent af te waarderen, zodat agrarische ondernemers ook perspectief kunnen krijgen en op die manier kunnen verduurzamen.

Minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit reageerde daar in de tweede termijn van het debat op, door te stellen dat hij afspraken wil gaan maken met banken en ketenpartijen. „Ze zullen moeten leveren, anders volgt er wetgeving." Hij gaf aan dat hij ook een positieve houding ziet bij banken om de 'landbouwtransitie' mee te gaan financieren.

Het CDA vraagt of de productschappen weer ingevoerd kunnen worden (Adema is dit aan het onderzoeken gaf hij later aan) en de ChristenUnie wil dat de minister regie pakt op de stikstofbank 'die nu in een wildwest-situatie is beland'. JA21 wil vooral, in lijn met boerenorganisaties, dat de KDW wordt geschrapt, haalbare doelstellingen en een ruimer tijdspad dan 2030. Dit moet dan met spoed via een reparatiewet op de huidige stikstofwet geregeld worden. Zo'n reparatiewet gaat er echter niet komen, gaf minister Christianne Van der Wal voor Natuur en Stikstof later aan. Ze wil op termijn wel af van de KDW, maar heeft het instrument nu nog nodig voor vergunningverlening.

Aanpak piekbelasters

Het debat ging soms alle kanten op: van de bouwvrijstelling tot de gewraakte stikstofkaart. Zelfs de asielzoekers werden gekoppeld aan het stikstofvraagstuk. Toch was er wel een onderwerp dat veel ter discussie stond, namelijk de aanpak van piekbelasters. De definitie daarvan is nog steeds niet bekend. D66, GroenLinks, de Partij voor de Dieren en PvdA willen daarbij snelheid. Als de aanpak van piekbelasters binnen een jaar niet lukt, dan moet de overheid ingrijpen en dus vergunningen gaan intrekken of gaan onteigenen om te zorgen dat zo de stikstofuitstoot snel omlaaggaat, vinden deze partijen.

Bij dit onderdeel kwam ook emotie kijken. Verplichte uitkoop kan een harde boodschap zijn, maar wel een eerlijke. Dit als vrijwilligheid te weinig oplevert in de aanpak, vindt bijvoorbeeld GroenLinks. Jesse Klaver mocht op verschillende vragen van andere Kamerleden bijna een uur lang uitleg geven over onder andere de nadruk van GroenLinks op het verplichte karakter bij de piekbelastersaanpak en over uitspraken zoals 'koeien versus huizen'. „Het zou voor de gemoedsrust van veel boeren ook helpen als we hier niet continu praten over onteigenen of inttrekken van vergunningen. Dan polariseert het debat", zei Boswijk van het CDA tegen hem.

Dilemma

Van der Wal zit ondertussen met een dilemma, gaf ze aan tijdens het tweede deel van het debat. Er is twijfel op het ministerie over of het uitkopen van piekbelasters en vervolgens die stikstofruimte inzetten voor PAS-melders wel juridisch houdbaar is. Bovendien is Van der Wal na het RIVM-debacle met de ammoinakuistoterslijst huiverig voor lijstjes. Een lijst is ook ingrijpend voor boerenbedrijven, gezinnen en industriebazen. „Misschien moeten we kijken naar criteria en niet zozeer naar de uitstoot."

Van der Wal komt op vrijdag 25 november via een brief met meer duidelijkheid over haar aanpak en gaf een klein doorkijkje. Een nieuwe stikstofkaart gaat er niet komen. De zonering van Remkes (gebieden indelen op basis van waar wel of geen landbouw mogelijk is) is zo'n beetje het enige advies dat door het kabinet in de wind wordt geslagen.

'Snoepwinkel'

De aanpak van piekbelasters zorgde ook voor een interessant interruptiedebat tussen coalitiegenoten Tjeerd de Groot (D66) en Thom van Campen (VVD). Toen De Groot een voorstel deed om piekbelasters een jaar de tijd geven om zelf te stoppen en deze anders verplicht uit te kopen en te onteigenen, reageerde Van Campen verbaasd. „De heer De Groot doet alsof dit parlement een snoepwinkel is. Aan de ene kant hebben we een coalitieakkoord wat in het uiterste geval het onteigeningsinstrumentarium, waar we ver vanaf moeten blijven, mogelijk maakt zodat het land verder kan. Aan de andere kant staat er in het advies van Remkes dat je piekbelasters moet uitkopen om PAS-melders te kunnen legaliseren. Daarbij zei het kabinet al dat Remkes daarbij iets te kort door de bocht gaat, omdat dit uitkopen in strijd is met de staatssteunregels. De Groot haalt ingrediënten uit het coalitieakkoord en Remkes en schrijft een eigen verhaal. Ik denk dat hij langs de randen van het coalitieakkoord scheert en het rapport Remkes geen recht doet.”

Motie van wantrouwen

Ook de rol van minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof kwam ter sprake. BoerBurgerBeweging en Van Haga dienden een motie van wantrouwen in tegen haar. Caroline van der Plas vindt dat Van der Wal geen empathie toont en Greenpeacetaal uitslaat met uitspraken als 'de stikstofkraan moet dicht want de natuur staat op instorten'. Ze is van mening dat Adema haar taken kan overnemen. De aankondiging zorgde vervolgens weer voor opmerkingen uit de Kamer. Zo vroeg Van Campen waarom Van der Plas nog in de Kamer bleef zitten. „Heeft het nog zin om te luisteren naar de beantwoording van de minister voor Natuur en Stikstof? Het vertrouwen in de minister heeft ze bij aanvang al verloren. Het lijkt me zinloos om hier dan nog het debat te voeren.” De motie gaat het niet halen, want de coalitiepartijen kondigden al aan deze niet te zullen steunen.

Piet Adema werd op zijn beurt aangevallen door de linkse oppositiepartijen en coalitiegenoot D66 over zijn optreden voor een zaal met boeren in Drachten. Hij zou daar het halen van de stikstofdoelen in 2030 ter discussie hebben gesteld. Dat ligt gevoelig bij Tjeerd de Groot en Jesse Klaver. Uiteindelijk 'redde' Van der Wal haar collega. Als tussentijds blijkt dat de stikstofdoelen niet worden gehaald, zullen er een paar stappen extra worden gezet, fluisterde zij Adema in. „In Drachten heb ik slechts het rapport van Remkes geciteerd", verdedigde de minister zich keer op keer.

Moties

In totaal zijn er aan het einde van het debat 32 moties ingediend om het beleid bij te sturen en richting te geven. De Tweede Kamer stemt aastaande dinsdag over deze moties.