Den Haag lekt over de stikstofplannen. Wat weten we nog niet?

De overheid heeft flink wat tumult veroorzaakt met het gelekte bericht dat ze boerderijen tot 120 procent van de waarde wil vergoeden als ze stoppen. Dat rumoer komt vooral omdat boeren met veel vragen blijven zitten.

De stikstofbrief zal onder meer de volgende vragen moeten beantwoorden:

120 procent van wat precies wordt vergoed?

Het ligt er nogal aan welke waarde het ministerie wil hanteren. Is dat de kosten van de gebouwen en vee, minus afschrijvingen? Is dat de marktwaarde van het bedrijf (die minister Van der Wal trouwens flink omlaag heeft gebracht met haar stikstofkaartje)? Is het iets daartussenin? En wie gaat dat bepalen?

Is dit geen staatssteun?

Bij vorige regelingen vertelde de regering steeds dat ze niet meer kan bieden dan 100 procent van de waarde, omdat een hoger bedrag als staatssteun wordt aangemerkt, en dat is vaak niet toegestaan van de Europese Commissie. Waarom zou dat nu dan niet gelden?

Komt er een beroepsverbod?

Als een boer zich laat uitkopen, mag hij dan op een andere plaats binnen de Europese Unie verder gaan? Want stikstof is toch vooral een lokaal probleem?

En als je je niet laat uitkopen, wat kun je dan verwachten?

De regels zullen naar alle waarschijnlijkheid veel strenger worden. Het is onwaarschijnlijk dat bedrijven op de oude voet door kunnen gaan. Maar hoe gaan die regels er precies uitzien? En zal het nog mogelijk zijn om - in enige vorm - een winstgevend bedrijf te blijven voeren? Hoe dan? In de uitgelekte brieven wordt er gesproken over strengere milieuregels en/of het betalen van een stikstofbelasting. Dit betekent bijvoorbeeld dat bedrijven nabij Natura 2000-gebieden moeten betalen voor de stikstofuitstoot en de eventuele schade aan de natuur.

Wat gebeurt er met de opgekochte stikstof?

Die vraag zal voor de opgekochte boer een zorg wezen, maar is voor anderen wel belangrijk. In Nederland woedt nu een strijd om stikstof, en - zo hebben we gezien - zelfs overheden vechten onder elkaar om de schaarse stikstofruimte. Vorige week nog hadden de provincies Utrecht en Gelderland met het feit dat Rijkswaterstaat leegstaande boerderijen in hun provincies had opgekocht vanwege werkzaamheden aan de A27. Die ruimte hadden de provincies zelf nodig om hun gebiedsprocessen in gang te kunnen zetten.

Dus wat gebeurt er met de stikstof die de overheid gaat kopen? Komt die ten goede aan de gebiedsprocessen, aan infrastructurele werken, aan de bouw van woningen? Hoe wordt dat verdeeld?

De NOS kwam in de nacht van donderdag op vrijdag met het bericht dat het kabinet het eerste recht van koop wil. Als een boer of bedrijf stopt, dan moet het Rijk als eerste de kans krijgen om die stikstofruimte te kopen. Met deze maatregel wil de overheid de regie houden over de verdeling van de stikstofruimte.

Deze week lekte verschillende onderwerpen naar de media, die vandaag ook in de Kamerbrieven staan. Wat vindt de Tweede Kamer hiervan?

Die irriteert zich mateloos. Sandra Beckerman van de SP: „Er verschijnt van alles in de media, terwijl wij als Kamerleden niks weten. Dat is een grote ergernis. Ik weet dat we die ook allemaal delen, maar ik wil het hier nogmaals herhalen. Van Campen (VVD) deelt die zorgen ook: „Als volksvertegenwoordiger komen zeker bij dit soort ingrijpende plannen mensen bij je en vragen ze: wat is dat nou? Dus de frustratie die collega's hier uiten over gelekte plannen en voorstellen, met heel grote impact op het platteland, deel ik in het geheel."

Vera Bergkamp wil een brief van het kabinet over hoe deze plannen toch steeds kunnen lekken.