Column: Alleen verkiezingen gaan zorgen voor perspectief

D66 won de Tweede Kamer-verkiezingen in 2021 met het mantra dat de veestapel in Nederland gehalveerd moest worden. Zo is het niet in het coalitie-akkoord gekomen, maar het blijft natuurlijk wel het streven van D66. Dat zag je bijvoorbeeld terug in de reactie van Tjeerd de Groot op de brieven. Wat minister Adema naar buiten had gebracht was voor D66 onvoldoende. De minister moet eens knopen doorhakken en ik neem aan dat De Groot dan bedoelt om zo te hakken dat vooral zijn visie wordt uitgevoerd. Zo houdt D66 Adema kort aan de lijn zonder veel bewegingsvrijheid.

Adema bij Op1

Adema zelf heeft het perspectief voor de landbouwsector via de brieven weer wat verder naar achteren geschoven. Hij wil tot een landbouwakkoord komen samen met de sector. Gisteravond (donderdag) bij de talkshow van Op1 op televisie werd hij daarover geïnterviewd. In dit kwartiertje met journalist Sven Kockelman werd vooral duidelijk dat de planning om tot een landbouwakkoord te komen niet goed oploopt met de mededeling van de andere minister van LNV. Adema stelde dat hij eind eerste kwartaal of begin tweede kwartaal tot een landbouwakkoord hoopt te komen. Dat zal in ieder geval na de Provinciale Staten-verkiezingen zijn.

Keuzemoment

Stel dat het allemaal lukt dan valt dat samen met de beslissing die 2000 tot 3000 grotere stikstofuitstoters, lees vooral boeren, moeten nemen over hun bedrijf. Minister Van der Wal verwacht dan een keuze van deze bedrijven of ze willen innoveren, stoppen of verplaatsen. En de minister bedoelt eigenlijk stoppen of verplaatsen, want met het afschieten van de RAV-lijst is innoveren eigenlijk geen optie op dit moment. Deze 2000 tot 3000 boeren kunnen het alternatief dat uit het landbouwakkoord komt, dus niet goed meewegen in hun beslissing. De kans op een landbouwakkoord in april is klein. Iedereen moet zich er wel achter kunnen scharen. Ook D66 en die zit echt op een andere lijn dan veel boerenbelangenbehartigers.

Coalitieakkoord versus landbouwakkoord

Het treurige is dat het allemaal in het voordeel is van D66, want juridisch gezien worden boerenbedrijven ondertussen vermorzeld tussen het uitblijvende beleid met perspectief en de dwangbevelen. Adema kwam bij Op1 niet verder dan dat haar collega de noodzaak voor oplossingen echt ziet en dat er mogelijk een schadevergoeding komt. Adema mag dan een stuk communicatiever zijn dan zijn voorganger, hij voert ondertussen wel het coalitieakkoord uit.

In de brieven wordt daar ook naar verwezen. Een van de uitgangspunten voor het landbouwakkoord is het naar voren halen van de stikstofdoelstelling van 2035 naar 2030. En een alternatief voor de KDW, die door beide ministers gezien wordt als de juridische basis voor vergunningverlening, is er ook nog lang niet. Daarover staat in de brieven dat er in december een project wordt gestart dat minimaal een jaar gaat duren. Gelukkig is de denkrichting wel de staat van de natuur zelf, maar het is dus afwachten of de uitkomst echt een juridisch alternatief is voor de KDW. Als dat niet het geval is, blijft de KDW in de wet staan.

Verkiezingen

De oplossing op de korte termijn moet dus niet van de politici in Den Haag komen, maar van de kiezers. Als we de opiniepeilers mogen geloven staan op landelijk niveau JA21 en de BoerBurgerBeweging op flinke winst. Stel dat zich dat ook zo vertaalt naar een uitslag bij de Provinciale Staten-verkiezingen, dan ontstaat er van twee kanten druk op het huidige stikstofbeleid. In de eerste plaats zal de toon vanuit de provincies richting het rijk gaan veranderen. Daarnaast kiezen de nieuwe Provinciale Staten-leden de Eerste Kamer. Een stemming over het naar voren halen van de stikstofdoelen haalt dan mogelijk geen meerderheid meer.

KDW bandbreedte in wet

De stem van Derk Jan Eppink (JA’21) en Caroline van der Plas (BBB) zal dan ook in de Tweede Kamer meer gaan meetellen. Zij zouden dan in ieder geval voor elkaar kunnen krijgen om de KDW waarde aan te passen in de wet. In plaats van de huidige waarde zou de bandbreedte die iedere KDW-waarde is, opgenomen kunnen worden. Voor het zeer stikstofgevoelige habitattype actieve hoogvenen bijvoorbeeld staat nu 11 kg stikstof per hectare in de wet. De bandbreedte die door wetenschappers is opgesteld loopt van 10 tot 15 kg. Dat geeft dus een verruiming van 4 kilogram. Voor veel andere stikstofgevoelige habitattypen geldt iets soortgelijks. Meestal ligt daar 2 tot 5 kg stikstofruimte. Daar los je voor de meeste PAS-melders, waar de problemen het urgents zijn, het juridische probleem mee op.