Pilot Markemodel in Winterswijk en ‘t Klooster
Het Markemodel biedt een aanpak waarbij boeren en sturende partijen samen bepalen met welke regionale doelen op het gebied van lucht, water en land ze aan de slag gaan en welke beloning daar tegenover staat. In de Achterhoek wordt dit model nu voor het eerst in de praktijk toegepast in de twee proefgebieden Winterswijk en ’t Klooster.
Behoefte aan perspectief
‘Nu klimaatdoelen, stikstof en achteruitgang van biodiversiteit maatschappelijk steeds urgenter worden, is er behoefte aan perspectief voor boeren’, aldus de pilotpartners Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) en Vereniging Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers (VKA). Zij benaderden de twee proefgebieden in de Achterhoek. ‘Op grond van prioritaire gebiedsdoelen kunnen de boeren voor hun eigen bedrijf beslissen hoe ze deze kwaliteitsdoelen willen halen’, aldus beide verenigingen in een gezamenlijke toelichting.
Beloningswaarde
‘Doelen die prioriteit hebben in de desbetreffende regio krijgen een hogere beloningswaarde’, vervolgen de pilotpartners hun uitleg. ‘Bij het maken van hun bedrijfsontwikkelplan (BOP) krijgen zij professionele ondersteuning. Aan deze doelen is een waardering op basis van hun individuele score verbonden op basis waarvan een vergoeding wordt vastgesteld. Een waardering van goud, zilver en brons moet voor een extra prikkel zorgen om te presteren op bovenwettelijke streefwaarden. Extra inzet wordt zo beloond.’
Er is een totaal budget voor beloningen beschikbaar van 480.000 euro voor 2023 en 2024.
Concept omgevingsplan
Voor de twee pilotgebieden is een concept regio omgevingsplan (ROP) gemaakt. De Markeraad, bestaande uit Rabobank, Waterschap Rijn en IJssel, FrieslandCampina en provincie Gelderland, kwamen met elkaar overeen waar de prioriteiten liggen met betrekking tot de gebiedsspecifieke kwaliteitsdoelen. Boerenraad en Markeraad kwamen bij De Marke in Hengelo (GD) bijeen voor het sluiten van een overeenkomst tijdens een zogenaamde dealdialoog. ‘Het is een soort maatschappelijk contract met afspraken over gebiedsspecifieke kwaliteitsdoelen voor lucht, water en land, monitoring en waarderingen voor bovenwettelijke prestaties die de boeren leveren ten behoeve van verduurzaming’, aldus de initiatiefnemers.
Iedereen enthousiast
De pilotpartners melden dat het proces tot op heden voorspoedig verloopt en iedereen enthousiast is. ‘Een belangrijke motivatie bij de boeren voor het Markemodel is dat inspanning beloond wordt. Ook speelt mee dat bedrijven zo een eigen keuze kunnen maken en dat het model perspectief biedt. Via de dialoog in dit model hebben de boeren invloed. Het spreekt ze aan dat de doelen gebiedsspecifiek zijn en er dus rekening wordt gehouden met regionale omstandigheden en prioriteiten. De boeren lopen daarmee vooruit op doelen die in de periode richting 2030 zeer waarschijnlijk wettelijke vereisten worden.'
Nieuwe structuur
Projectleider IJsbrand Snoeij: ‘Het was een mooi proces om te zien hoe de verschillende dialoogpartners elkaar vonden en zich verantwoordelijkheid voelden. We werken via een nieuwe structuur en dat is voor iedereen even wennen. Persoonlijk vond ik het ook wel spannend hoe het zou uitpakken, maar we zijn heel tevreden met de eerste resultaten: het Markemodel lijkt te werken in de praktijk.’
