Column: Eerste advies Ecologische Autoriteit mispeer
Minister Christianne van der Wal van LNV richtte dit jaar een Ecologische Autoriteit op, zodat er op een onafhankelijke in plaats van een politieke wijze over bijvoorbeeld het stikstofbeleid geadviseerd gaat worden. Geen modellen maar deskundigheid en de daadwerkelijke staat van de natuur zouden daarin leidend moeten zijn. Het kan er toe leiden dat niet de kritische depositiewaarde voor stikstof maar monitoring van de natuur het uitgangspunt wordt voor vergunningverlening.
Goedkeuringsstempeltje
Op 16 september schreef ik een column over de oprichting van de Ecologische Autoriteit en was ik wat sceptisch of er wel genoeg tijd was voor deze autoriteit om alle plannen die provincies moeten indienen wel grondig getoetst zouden worden. Ook de uitspraken van de autoriteit in oprichting gaven aanleiding om te denken dat het vooral om een bureauexercitie gaat die het bestaande beleid van een goedkeuringsstempeltje voorziet. Het was wachten op het eerste advies. Eind oktober kwam de Ecologische Autoriteit met het ‘Advies over de Handreiking Natuurdoelanalyse’. Helaas een bevestiging van mijn sceptische houding.
Eerste advies
Het eerste advies gaat over de handreiking die het rijk en de provincies hebben opgesteld om een natuurdoelanalyse te maken voor Natura 2000-gebieden. Dit is een wettelijke verplichting om inzichtelijk te maken in welke mate de instandhoudingsdoelstellingen in de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden worden gerealiseerd en wat de verwachte gevolgen van al geplande maatregelen zijn. De eerste twee zinnen in het rapport zijn: ‘Het gaat niet goed met veel natuur in Nederland. Steeds meer soorten planten en dieren verdwijnen en dat komt onder andere door te veel stikstof.’ Iets verderop staat: ‘Uit de natuurdoelanalyses moet heel duidelijk blijken welke maatregelen snel genomen moeten worden, veel natuur kan niet meer wachten totdat alle informatie perfect is. Van veel maatregelen kan nu al goed onderbouwd worden dat ze echt nodig zijn’.
Geen onderbouwing
Vooral het laatste citaat toont de alarmistische toon die minister Van der Wal ook al het hele jaar roept. Maar wat mij vooral opvalt is het gebrek aan onderbouwing en dat dient een Ecologische Autoriteit te doen, voordat het dit soort zaken in een advies schrijft. Nergens in het advies staat waarom de ‘natuur niet langer kan wachten’.
In het advies dat slechts 15 pagina’s beslaat staat 62 keer het woord stikstof of stikstofreductie. Er lijkt nu al een standpunt te zijn ingenomen door de autoriteit dat de stikstofdepositie fors omlaag moet, zonder dat goed in beeld is gebracht of stikstof een belangrijke drukfactor is in al die aangemerkte stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. De autoriteit verwijst daarvoor naar kritische depositiewaarden en Aerius en willen dat zelfs toepasbaar maken op alle natuur in Nederland. Op zich is de denkrichting dat stikstofgevoelige natuur buiten Natura 2000-gebieden ook kwetsbaar is door een overmaat aan stikstof logisch, maar dan zou zo’n autoriteit dat wel moeten onderbouwen.
Te vaag
Ik besprak het eerste advies onlangs met Rudy Rabbinge, oud-hoogleraar, oud-senator van de PvdA, oud-vice voorzitter van de Commissie voor de Milieu Effect Rapportage (MER) waar de Ecologische Autoriteit is ondergebracht en hij zat ook jarenlang in het bestuur van natuurorganisaties. Kortom, een deskundige op basis van deze materie. Zijn conclusie op basis van dit eerste advies was dat de ‘autoriteit de juiste modus nog moet vinden’. Dat is politiek erg correct geformuleerd, maar is in wezen harde kritiek. Rabbinge waarschuwt dat de Ecologische Autoriteit moet oppassen om in het circuit van napraten terecht te komen. „Je zult moeten laten zien wat er aan de hand is. De positionering bij de MER is prima, maar de kwaliteit van de adviezen dat moet nog blijken. Daarom is het gewenst daar heel kritisch op te zijn en niet de standaard adviseurs daarbij in te zetten. Dit eerste advies is nog te vaag.”
Niet te begrijpen
Volgens Rabbinge moet de Ecologische Autoriteit ‘onbevangenheid uitstralen en onafhankelijkheid naar voren brengen’. „En nog even wat vraagtekens plaatsen bij heersende opvattingen en ideeën. En die moet je toetsen aan de ecologische consequenties. Dan alleen dwing je gezag af. Stikstof is een probleem op droge zandgronden, niet in de veengebieden. In veengebieden maatregelen eisen om de stikstofdepositie naar beneden te brengen, valt dan ook niet te begrijpen.”
Mispeer
Kortom, het eerste advies van de Ecologische Autoriteit is een mispeer. De eerste kans om gezag te verwerven hebben ze laten lopen. Het is nu afwachten of ze, om met Rabbinge te spreken, de juiste modus wel weten te vinden. Dat betekent ook de tijd nemen voor goed advies en keuzes maken waar ze wel en niet over adviseren, in plaats van zich te laten opjutten door een minister. Anders gaat deze autoriteit helemaal niets toevoegen en dient het alleen de werkverschaffing.
