Landsadvocaat ziet mogelijkheden om af te zien van handhaving bij PAS-melders

De Tweede Kamer nam begin december na het landbouwbegrotingsdebat een motie van meerdere Kamerleden aan (VVD, CDA, BoerBurgerBeweging, JA21, ChristenUnie, BVNL, PVV, SGP en Gündogan) die de regering opriep om de landsadvocaat om een advies te vragen voor het afzien van handhaving bij PAS-melders. Het kabinet heeft samen met Overijssel de landsadvocaat geraadpleegd. Die ziet enkele mogelijkheden waarmee in sommige gevallen van handhaving afgezien kan worden.

Ecologische onderbouwing

De eerste optie is het opstellen van een ecologische onderbouwing. Deze moet inzichtelijk maken in welke mate het natuurbelang door de stikstofdepositie van de PAS-melder wordt geraakt. Als stikstof niet de bepalende drukfactor is voor de staat van instandhouding van een natuurgebied, dan kan er afgezien worden van handhaving. Ook als de stikstofuitstoot een heel klein effect heeft op de natuur, en de natuurkwaliteit dus waarschijnlijk nauwelijks wordt aangetast, kan er waarschijnlijk afgezien worden van handhaving. Deze mogelijkheid geldt vooral voor individuele PAS-melders.

Maatregelen treffen

Als er aangetoond kan worden dat er andere maatregelen zijn en worden getroffen die een behoorlijke stikstofreductie en verbetering van de natuurkwaliteit bewerkstellingen, is dit ook een optie. Daardoor kan bewezen worden dat het bedrijf van een PAS-melder nog enige tijd zonder natuurvergunning kan worden voortgezet. Hoe meer maatregelen getroffen zijn en worden getroffen, hoe groter de kans is dat met succes van handhaving kan worden afgezien bij de rechter.

Op de korte termijn zou daarbij ook nog de stikstofruimte die een PAS-melder nodig heeft, overgenomen kunnen worden door ergens anders de stikstofdepositie te beëindigen, het zogenoemde mitigeren van stikstof. Dit kan via bijvoorbeeld opkoop. Ook het bemestingsverbod van Overijssel valt onder deze categorie. Wanneer legalisatie door middel van het verlenen van een vergunning (nog) niet mogelijk is, zou gesteld kunnen worden dat weliswaar sprake is van een overtreding, maar dat het natuurbelang niet aan het afzien van handhaving in de weg staat.

Deze opties vergen maatwerk. Per PAS-melder zal gekeken worden of en bovenstaande opties ingezet kunnen worden.

Stikstofruimte kopen

Een andere vraag van de overheden is of er mogelijkheden zijn voor provincies om stikstofruimte op te kopen en deze in te zetten voor legalisatie (extern salderen). Daar zitten wel wat haken en ogen aan. Als een provincie een stopper op wil kopen, dan zal eerst gekeken moeten worden of de stikstofdepositie niet eerst ingezet moet worden als instandhoudingsmaatregel of als passende maatregel voor de natuur .Daarnaast moet gekeken worden of er met het verwerven van de stikstofruimte geen sprake is van staatssteun, want dan is dit niet mogelijk. Op voorhand is niet te zeggen of er sprake is van staatssteun. Dit moet getoetst worden op een maatregel of regeling. af van de maatregel.

Uit de praktijk blijkt dat een opkoopregeling die voorziet in een vergoeding voor de sluiting van productiecapaciteit, als staatssteun wordt aangemerkt.

Garantstelling

Een financiële garantstelling, is mogelijk, als dit gebeurt ten behoeve van de uitoefening van een publieke taak. In het geval van de PAS-melders vindt de landsadvocaat dat het legaliseren van PAS-melders de rechtszekerheid dient, en daarmee dus ook de publieke taak. De wet schrijft niet voor welke instrumenten de minister en de provincies kunnen (of moeten) inzetten om legalisatie te bewerkstelligen, alleen dat in een programma maatregelen worden vastgesteld om de gevolgen van de stikstofdepositie van de projecten van PAS-melders te mitigeren of te compenseren.

Moratorium

Het Rijk en Overijssel hebben ook advies gevraagd over het instellen van een handhavingsmoratorium. Uit jurisprudentie (uitspraken van vorige rechtszaken) blijkt dat dit op gespannen voet staat met de beginselplicht tot handhaving. Als een bedrijf stopt, dan zal eerst gekeken moeten worden of de stikstofdepositie niet eerst ingezet moet worden als instandhoudingsmaatregel of als passende maatregel voor de natuur.

Complex

Het kabinet schrijft in een reactie op het advies van de landsadvocaat dat het oplossen van de PAS-problematiek complex is. Dat de banken zelf financiële mogelijkheden zien om op basis van garantstellingen PAS-melders te kunnen financieren, vindt het ministerie een hoopvol signaal. De minister wil daarom in gesprek met de bankensector om te zien of dat mogelijkheden biedt.

Het kabinet voelt namelijk een zware verantwoordelijkheid om alle 2488 alle PAS-melders die zich gemeld hebben, te helpen. Het kabinet heeft de afgelopen zomer al 250 miljoen euro beschikbaar gesteld voor een legalisatieprogramma. Inmiddels hebben zeven PAS-melders een definitieve vergunning gekregen en 28 melders zijn legaal op basis van intern salderen. Toch vindt het kabinet dat dit niet snel genoeg. Met dit advies onder de arm wil de minister belangrijke stappen vooruitzetten om de problematiek zo snel mogelijk op te lossen.

Lees hier het hele beleidsadvies van de landsadvocaat