Positief maar ook voorzichtig en afwachtend

„Die plannen geven me een gevoel van lef en durf.” „De visie getuigt van bestuurlijk lef en realiteit.” Maar ook; „Alles bij elkaar genomen prima piketpaal neergezet door provincie. Vijf miljard is nodig. Punt.” En: „Ja, we moeten veranderen. Nee, met puur 5 miljard is het niet opgelost.”

Erik Kleissen, melkveehouder in Rossum en directeur van De Land Bouwers Twente (voorheen Mineral Valley Twente) is te spreken over de Overijsselse plannen; „Ik ben blij met de insteek van de provincie Overijssel. Het getuigd van verantwoordelijkheidsbesef en bestuurlijke moed. Het is goed dat Overijssel de regie naar zich toe trekt en de opgaven verbreedt met sociaaleconomische aspecten als leefbaarheid en economisch perspectief.”

Hij is daarom erg benieuwd hoe de provincie de agrarische sector precies gaat ondersteunen om te komen tot een geslaagde transitie van het landelijk gebied; “Want boeren zijn deel van de oplossing en niet van het probleem. De opgaven in Overijssel zijn fors en zullen een grote invloed hebben op vele bedrijven en hun gezinnen. Opgaven waar ik als boer vaak niet op zit te wachten.”

'Verandering voor hele maatschappij'

Heleen Lansink-Marissen, melkveehoudster in St. Isidorushoeve (en columniste van Vee en Gewas) ziet in de Overijsselse plannen regels staan waar ze ‘enthousiast’ over wordt. „Het gaat dan over een verandering voor de hele maatschappij, bijvoorbeeld hoe we onze voedselproductie waarderen, maar ook of we als maatschappij bereid zijn om boeren te betalen voor het leveren van maatschappelijke diensten.”

Alleen, zo constateert ze meteen, ze kan er in de dagelijkse praktijk nog weinig of niets mee; „Met deze plannen kan ik als boer morgen nog geen beslissingen nemen of investeringen doen.”

'Vijf miljard niet voldoende'

In Olst denkt melkveehouder en zuivelondernemer Ellis Lugtenberg dat de genoemde vijf miljard niet voldoende zal zijn; „Wij zijn rijk in Overijssel met gelukkig nog veel landbouw. Daarmee kunnen we zelf actief sturen op onze eigen leefomgeving. Agrariërs staan letterlijk met hun schop in de aarde. Dat vraagt om sturing, keuzes en creativiteit van de overheid, het gehele bedrijfsleven en ons allen als consument. Juist de bewustwording en verantwoordelijkheid die we echt met z'n allen hebben moet een voorwaarde zijn om de vijf miljard als Overijssel in ontvangst te mogen en willen nemen. Het kan in ieder geval een mooie opstap zijn naar het structureel op waarde zetten van de zorg voor de omgeving door de boeren en daarmee de verandering.”

'Bedrag goed te verdedigen'

In Markelo is varkenshouder en oud-VVD-Statenlid Henk Veltkamp boos en teleurgesteld dat na vier jaar de problemen rond de PAS-melders nog niet zijn opgelost. De vijf miljard euro die volgens Overijssel nodig is zijn volgens hem goed te verdedigen; „Natuurdoelen halen, perspectief voor landbouw en cohesie op platteland. Drie speerpunten en alle drie raak naar mijn smaak. Dat daar veel geld voor nodig is spreekt voor zich. En dat Overijssel daar goed inzicht in heeft spreekt ook voor zich. De provincie heeft immers jarenlange ervaring met gebiedsprocessen en daarmee een goed inzicht in wat nodig is. Het gevraagde bedrag van rond de 5 miljard in een tijdlijn tot 2035 is dan ook reëel volgens mij.”

'Goede oplossing nodig voor PAS-melders'

Ook oud-varkenshouder Jan Schokker, nu fractievoorzitter van GemeenteBelangen in de gemeenteraad van Raalte, wil allereerst een oplossing voor de PAS-melders; „Herstel van vertrouwen begint met een goede oplossing voor de PAS-melders. Ik ben blij dat de provincie stelt dat dit een harde voorwaarde is om vertrouwen en draagvlak te krijgen. Verder bevatten de plannen een aantal sterke, realistische en haalbare oplossingen zoals reductie van de veestapel door natuurlijk verloop (stoppers). We kunnen het maar een keer goed doen. Dus zorgvuldig en de tijd nemen tot 2035. De plannen worden samen met betrokkenen en de omgeving gemaakt. Om de transitie in de landbouw te doen slagen (extensivering en meer grondgebonden) zal zoals in de plannen staat het allergrootste deel van de landbouwgrond voor landbouw beschikbaar moeten blijven.”

'Overijssel gaat proactief aan de gang'

Ook actief in de gemeenteraad van Raalte maar dan als CDA-fractievoorzitter is varkenshouder Jeroen Neimeijer uit Heino. De voorzitter van de Vereniging Biologische Varkenshouders (VBV) vindt de Overijsselse plannen een goede zaak; „Den Haag moet blij zijn dat Overijssel proactief aan de gang gaat. Den Haag heeft zelf nog altijd nul perspectief gegeven. Nu doet Overijssel in ieder geval een aanzet. Inhoudelijk denk ik dat er een goede lijn in zit, al staat of valt het met de uitwerking en de juridische mogelijkheden.”

Opstelling Overijssel

Ook Heleen Lansink-Marissink kan de opstelling van Overijssel wel waarderen; „Ik denk dat de provincie de druk op de ketel richting het rijk flink heeft opgevoerd om zo spoedig mogelijk duidelijkheid te scheppen. En om geld te ontvangen om aan de slag te kunnen gaan.”

Henk Veltkamp is benieuwd hoe het kabinet op de Overijsselse plannen zal reageren; „Onderhandelingsmodus, vertragingsmodus of betuttelende modus? Ik hoop dat ze zich in Den Haag kwetsbaar gaan opstellen en zeggen: Als jullie het zo willen in Overijssel gaan we dat proberen!”

Het standpunt van Gedeputeerde Ten Bolscher dat het alles of niets is wordt door Jan Schokker gedeeld; „Want dat betekent dat alle betrokkenen en partijen meedoen en er naast geld voor stikstofreductie en natuurherstel ook geld moet komen voor innovatie, vernieuwing, werkgelegenheid, behoud van voorzieningen en sociale cohesie op het platteland. Het behoud en ontwikkelen van een verdienmodel voor de blijvers en nieuwe vormen van landbouw is een keiharde randvoorwaarde wat mij betreft.”

'Trekkend beleid in plaats van duwend beleid'

In De Krim zet melkveehouder Stan Bosman, deelnemer aan het Netwerk Praktijkbedrijven, de Overijsselse plannen in een breder internationaal perspectief: „Wil je wat veranderen, dan zul je aan een trekkend beleid moeten denken in plaats van duwend beleid. Voorwaarden stellen binnen de EU en binnen Nederland waaraan producten in het winkelschap moeten voldoen en dit als ondergrens stellen. De prijs van het voedsel zal hierdoor stijgen, maar er wordt minder belasting betaald omdat de subsidie niet uitgekeerd hoeft te worden. Alle taskforce praatclubjes, omschakelbureaus en subsidieadviseurs kunnen er tussenuit gehaald worden en boeren raken intrinsiek gemotiveerd om een vraagmarkt te bedienen. Duwend beleid zie je in Frankrijk waar biologisch geproduceerde melk tegenwoordig in het gangbare circuit terecht komt.”

Meer ruimte voor innovatie

Bosman wil ook veel meer ruimte voor innovaties op grotere schaal in de boerenpraktijk; „Het RAV-model (Regeling ammoniak en veehouderij, red.) werkt te traag en is te kostbaar waardoor vele perspectiefvolle initiatieven niet van de grond komen. Wil je als miniland wat voor de wereld betekenen, dan zul je stikstofefficiëntie als hoofddoel moeten stellen in plaats van stikstofuitstoot. Wat niet uit de kringloop gaat hoeft er ook niet in gebracht te worden. Op dit moment moeten we verminderen in uitstoot maar we mogen het bedrijfssysteem niet aanpassen. Dit betekent krimp van een onhandig systeem. Maak het systeem efficiënter! Daar past kalenderlandbouw en injectie van mest niet in.”

Verkiezingen

Heleen Lansink-Marissen kijkt ook al vooruit: „De provinciale verkiezingen (15 maart, red) komen eraan, dus strategisch is het wellicht ook handig om nu nog je van je ‘beste’ kant te laten zien. Ik ben van mening dat de verkiezingen niet tot grote vertragingen mogen leiden. De opgave blijft staan welke politieke kleur het volgende provinciebestuur ook krijgt. Blijft een feit dat PPLG een naar gevoel in mijn onderbuik geeft. De veranderingen die gaan komen hebben een zware impact op de sector en in het bijzonder op al onze familiebedrijven. Dus een juichstemming is ver te zoeken.”