Opinie: Hogere drempelwaarde stikstof helpt PAS-melder én is juridisch mogelijk

Minister-president Mark Rutte loopt ervoor weg en zet de provincies aan het werk; tijd om het land van het slot te halen.

Bij het beoordelen of een project vergunningplichtig is, geldt momenteel een rekenkundige ondergrens of drempelwaarde van 0,00(5) mol per hectare per jaar. Dit getal is niet gebaseerd op wetenschap, maar op de snelheid waarmee de gemiddelde computer de stikstofdepositie met AERIUS kan berekenen: AERIUS kan de depositie berekenen tot 18 cijfers achter de komma, maar daar zou de gemiddelde computer weken over doen. De berekening van de depositie wordt daarom door AERIUS na 3 cijfers achter de komma afgekapt. Die 0,005 mol/ha/jaar is zo weinig (0,07 gram per hectare per jaar) dat nagenoeg alles een vergunningplicht heeft, ook al is het niet meetbaar.

Ondergrens

TNO heeft in opdracht van het kabinet onderzocht of aan de hand van fysische- of model-technische overwegingen een rekenkundige ondergrens is af te leiden. Uit de resultaten van dit onderzoek[1] blijkt dat – op basis van ‘ruis' – de rekenkundige ondergrens voor stikstofdepositie tussen de 1 en 10 mol per hectare per jaar ligt. Dit betekent dat een met AERIUS berekende depositie niet te onderscheiden is van nul als deze ergens tussen de 1 en de 10 mol per hectare ligt.

In Duitsland is er wel sprake van een wetenschappelijk onderbouwde drempelwaarde van maar liefst 0,3 kg (21,4 mol) per hectare per jaar, welke overeenkomt met de ondergrens van TNO.

De minister (LNV) komt met drogredenen. Het TNO-onderzoek is volgens de minister géén aanleiding om de huidige ondergrens aan te passen[2]. Deze reactie op het TNO rapport raakt kant noch (van der) wal. In het TNO-rapport staat namelijk niet dat de huidige ondergrens van 0,005 mol zou kunnen worden gecontinueerd. Integendeel. TNO wijst op het feit dat de ondergrens van 0,005 mol een willekeurige en niet wetenschappelijk onderbouwde rekengrens is.

Vergunningplicht

In artikel 6, lid 3 van de Habitatrichtlijn en artikel 2.7 lid 2 van de Wet natuurbescherming staat dat een plan of project dat - afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten - significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000 gebied, vergunningplichtig is.

Een project of plan is sinds de PAS-uitspraak vergunningplichtig als deze een stikstofdepositie veroorzaken op een Natura 2000-gebied van meer dan ‘nul’. Vanwege systeemtechnische redenen[3] is een depositie van ’nul’ afgerond naar 0,00(5) mol per hectare per jaar.

Weegschaal

Een rechter kijk alleen naar wat er op de weegschaal ligt. De drempelwaarde van ‘nul’ is ingesteld nadat door de PAS-uitspraak de drempelwaarden in de PAS van 0,05 en 1 mol met terugwerkende kracht ongeldig werden verklaard. De drempelwaarden in de PAS zijn echter niet door de Raad van State ongeldig verklaard omdat elke extra depositie op een overbelast Natura 2000-gebied, hoe klein ook, een significant negatief effect zou kunnen hebben en daardoor vergunningplichtig is. De drempelwaarden in de PAS zijn door de Raad van State ongeldig verklaard omdat:

• het bewijs dat deposities onder de drempelwaarde van 0,05 mol cumulatief geen effect kunnen hebben op een Natura 2000 gebied[4] onnodig laat was ingediend;
• er geen passende beoordeling was gemaakt van het cumulatieve effect van alle deposities onder de drempelwaarde van 1 mol;
• in de PAS ruimte was vrijgemaakt voor deposities tussen de 0,05 en 1 mol per hectare per jaar en deze depositieruimte ten onrechte was gebaseerd op toekomstige maatregelen om de stikstofdepositie te verminderen.

Vergunningplichtig

De PAS-melders zijn dus illegaal geworden omdat de PAS er vanuit ging dat deposities van minder dan 1 mol cumulatief een significant effect kunnen hebben op een Natura 2000-gebied en de Raad van State er daardoor blijkbaar vanuit ging dat elke afzonderlijke PAS-melder een significant effect kan hebben en daarom vergunningplichtig is. Een mogelijk cumulatief significant effect van alle PAS-melders betekent echter niet dat elke afzonderlijke PAS-melder een significant effect kan hebben en daarom vergunningplichtig is op grond van artikel 6, lid 3 van de Habitatrichtlijn.

Nu de PAS door de Raad van State is afgeschoten, is er geen sprake meer van een regeling waarbij rekening moet worden gehouden met een cumulatief effect van toekomstige deposities onder een drempelwaarde. Het effect een project of plan op een Natura 2000-gebied dient dus na de PAS-uitspraak afzonderlijk te worden beoordeeld. Een PAS-melder veroorzaakt een stikstofdepositie van minder dan 1 mol per hectare per jaar. Uit het TNO-rapport blijkt dat een dergelijk kleine depositie niet te onderscheiden is van nul. Hieruit volgt dat de stikstofdepositie van een afzonderlijke PAS-melder geen significante effecten kan hebben op een Natura 2000-gebied. Wat betekent dat voor een afzonderlijke PAS-melder geen vergunningplicht geldt.

Onderbouwing

Dit is een beknopte samenvatting van een juridisch houdbare notitie die op persoonlijke titel is opgesteld door Hans Hoekman, een ex-adviseur van de Raad van State op het gebied van milieu. Deze notitie kan door alle provincies worden gebruikt als onderbouwing voor het toepassen van een hogere drempelwaarde. Zonder invloed van de ambtenaren van LNV of minister Van der Wal. Want Rutte heeft het oplossen van de stikstofcrisis op het bord van de Provincie geschoven. Het mogen toepassen van een hogere drempelwaarde door provincies kan dus niet door LNV worden tegengehouden met allerlei drogredenen.

Naar mij mening zal LNV één van de eerste afdelingen zijn waar de BBB na de Tweede Kamer-verkiezingen flink de bezem door kan halen.

René de Jong

Melkveehouder te Hoornsterzwaag, Friesland

[1] te downloaden via: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2022D31915&did=2022D31915

[2] https://open.overheid.nl/repository/ronl-c96c5f053bd47b8eee5d649323cf66248ca04592/1/pdf/eerste-appreciatie-tno-onderzoek-afbakening-in-de-modellering-van-depositiebijdragen-van-individuele-projectbijdragen-fase-2.pdf

[3] AERIUS kan de depositie tot 18 cijfers achter de komma berekenen. Een berekening met meer dan 3 cijfers achter de komma zou echter met de gemiddelde computer te lang in beslag nemen.

[4] Zie PAS uitspraak https://www.raadvanstate.nl/@115602/201600614-3-r2/ overweging 10.