Brussel keurt opkoopregeling stikstof voor piekbelasters goed

Het gaat om de vrijwillige opkoopregeling voor piekbelasters (de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties-(LBV)-plus) en om de vrijwillige regeling voor boeren die geen piekbelaster zijn, maar wel willen stoppen (de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties). Hiermee wil het kabinet de stikstofdepositie op natuurgebieden verminderen. In totaal trekt het hiervoor 1,47 miljard euro uit. De regelingen staan open tot 27 februari 2028.

120 procent

De Lbv-plus-regeling wordt opengesteld voor melkvee-, varkens- en pluimveehouders die met hun bedrijf in de buurt van een Natura 2000-gebied boeren. Ook vleeskalverhouders kunnen hiervan gebruikmaken. Naar verwachting gaat het om 3.000 ondernemers die als piekbelasters aangemerkt kunnen worden. Voor deze regeling stelt het ket kabinet is 975 miljoen euro beschikbaar. Deelnemers kunnen 120 procent van de marktwaarde van het bedrijf krijgen.

De Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) is er voor melkvee-, varkens- en/of pluimveehouders die geen piekbelaster zijn, maar wel graag willen stoppen. Hiervoor stelt het kabinet 500 miljoen euro beschikbaar. Ter compensatie kunnen deze bedrijven maximaal 100 procent van de marktwaarde ontvangen. In tegenstelling tot de Lbv-plus, wordt deze regeling niet opengezet voor kalverhouders.

Geen staatssteun

Omdat de regelingen tot of boven de marktwaarde uitkomen, en dus als ongeoorloofde staatsssteun aangemerkt kunnen worden, moesten de regelingen beoordeeld worden in Brussel.

De Europese Commissie laat dinsdag weten dat het de regelingen niet ziet als staatssteun, maar als 'noodzakelijk' voor een 'duurzame en milieuvriendelijke ontwikkeling van de veehouderij'. Ook noemt de Commissie ze in lijn met initiatieven zoals de Green Deal. De positieve effecten van de regeling werken verder zwaarder mee dan mogelijke concurrentievervalsing en marktverstoring in de Europese Unie.

Beroepsverbod

Om te zorgen dat de regelingen ook effect hebben, geldt er voor beide regelingen een doorstartverbod. Dit betekent dat een stopper niet dezelfde veehouderij-activiteit mag starten op een andere locatie binnen de Europese Unie. Ook diegene die de locatie opkoopt van de deelnemer aan de regeling, mag daar geen veehouderij-activiteit starten.

Drempelwaarde

Wie voor welke regeling in aanmerking komt, is nog niet bekend. De regering ontwikkelt hiervoor een website. Aan de hand van een drempelwaarde voor stikstof kan een bedrijf zien waar het voor in aanmerking komt. Dit is ook afhankelijk van de bedrijfslocatie en de omgeving.

Stikstof naar natuur

De stikstofruimte van de piekbelastersaanpak en de andere bronmaatregelen zijn in de eerste plaats bedoeld om de stikstofdepositie te verminderen en de druk op de natuur te verlagen. Daarna pas voor de PAS-melders.

Vergunningen, ook voor PAS-melders, kunnen alleen worden verleend als de stikstofdepositie omlaag gaat, zo schreef het kabinet eerder al in een brief. 'Pas als met zekerheid is vastgesteld dat vrijkomende stikstofruimte niet nodig is als instandhoudingsmaatregel of passende maatregel in de zin van artikel 6, eerste en tweede lid, van de Habitatrichtlijn om verslechtering van Natura 2000-gebieden te voorkomen en om perspectief te houden op herstel, kan stikstofruimte voor andere doelen dan natuur worden bestemd (additionaliteitsvereiste).'

Later

De beoogde duidelijkheid komt flink later dan gepland. Beide opkoopregelingen zouden in januari al gepresenteerd worden, maar door omstandigheden werd het later. Dit zorgt voor frustratie bij provincies. Zij moeten het stikstofbeleid gaan uitvoeren en daarvoor zijn de financiële regelingen belangrijk, zodat ze boeren die willen stoppen ook wat kunnen bieden.

Tegelijkertijd moeten de provincies op 1 juli 2023 al een gebiedsplan inleveren bij het kabinet, waarin duidelijk wordt hoe ze de doelen op het gebied van onder andere stikstof op provinciaal niveau gaan behalen. Met het oog op deze deadline, spraken onder andere Overijssel en Limburg hun frustratie al uit over dat het Rijk tot op heden nog niks te bieden had.

Versnellen

De goedkeuring is daarom een opsteker voor het kabinet. Minister-president Mark Rutte noemde de piekbelastersregeling enerzijds nodig om de stikstofaanpak te kunnen versnellen. Anderzijds wil het kabinet wachten tot de colleges in de provincies gevormd zijn om te zien wat van gevolgen dit heeft voor de stikstofaanpak.

BBB gaat in veel provincies in de coalitie plaatsnemen en is tegen gedwongen uitkoop van boeren. Daarnaast vindt de partij dat het kabinet moet vasthouden aan het halveren van de stikstofuitstoot in 2035. Dat staat nu in de wet vastgelegd, maar in het coalitie-akkoord staat dat die doelstelling in 2030 al behaald moet worden. Het CDA wil hiervoor ook het regeerakkoord openbreken als de colleges geïnstalleerd zijn. Deze zaken hebben invloed op het stikstofbeleid.

Industrie

De regelingen richten zich puur op boeren die willen stoppen en niet op boeren die willen innoveren, extensiveren of verplaatsen. Ook worden ze niet opengezet voor industriële piekbelasters. Voor deze groep wil het kabinet de vergunningen aanscherpen, waardoor ze minder stikstof gaan uitstoten. Ook moet de industrie door Europese regels de komende jaren al fijnstof en broeikasgasuitstoot verminderen. Het kabinet verwacht dat de stikstofuitstoot daardoor omlaag zal gaan.

Dit bericht is rond 12.15 uur geüpdatet toen de Europese Commissie met het persbericht naar buiten kwam. Het kabinet komt later op de dag met een reactie.