Prof. Rabbinge in afscheidsrede WUR: ''Landbouw kan groeiende wereldbevolking blijven voeden"

Rabbinge voorziet dat kennis en inzicht op dit terrein nog grote sprongen gaat maken zodat voor de groeiende wereldbevolking voldoende voedsel beschikbaar is. Echter, slecht beleid, ongelijke verdeling van productie en slechte distributie leiden er nog steeds toe dat een miljard mensen honger lijdt. Dat is een schande waartegen een wereldwijde beweging op gang zou moeten komen, zegt hij in zijn afscheidsrede Hindsights in perspective.

Om de wereldbevolking in de komende decennia voldoende te voeden is geen extra landbouwgrond nodig, stelt Rabbinge. Dat er een tekort zou zijn of zou gaan ontstaan, noemt hij een misvatting: Dat is nergens op de wereld aan de orde, behalve in China.

Perspectiefrijk denken

Aan de ontwikkeling van de wereldlandbouw heeft Wageningen UR (University & Research centre) een grote bijdrage geleverd en daardoor haar internationale positie versterkt, meent Rabbinge. De wetenschappelijke kennis en inzichten die in Wageningen en elders zijn ontwikkeld geven alle aanleiding om perspectiefrijk utopisch denken te ontwikkelen, in plaats van anti-utopisch (dystopia) doemdenken. Naïef optimisme is gevaarlijk maar ongefundeerd pessimisme is ontmoedigend en frustrerend, zegt hij.

Er is realistisch wetenschappelijk onderzoek dat de grenzen van het kunnen verkent, aldus prof. Rabbinge. Anders komen we terecht in Malthusiaans denken. Die voorspelde 200 jaar geleden dat de wereld niet in staat zou zijn de groeiende wereldbevolking te voeden. Dat hij grotelijks ongelijk heeft gekregen blijkt uit het feit dat ondanks de verzevenvoudiging van de mensheid per hoofd van de bevolking meer voedsel beschikbaar is dan in 1800. Rabbinge voelt zich meer verwant met de Franse filosoof Condorcet die geloofde in dramatische veranderingen dankzij de vindingrijkheid van de mens.

Voedselzekerheid

In zijn rede ging Rabbinge uitvoerig in hoe hij met zijn medewerkers, eerst als hoogleraar Gewasecologie en vervolgens Theoretische productie-ecologie en later als universiteitshoogleraar Duurzame ontwikkeling en voedselzekerheid, op basis van ontwikkeling van inzicht in biologische systemen heeft kunnen bijdragen aan perspectieven voor de voedselzekerheid in de wereld, met minder vervuiling, erosie en andere niet-duurzame bedreigingen. Er komen energiesystemen beschikbaar die sterk verschillen met de huidige grootschalige productie.

Rabbinge wijst op de energie producerende kas die binnen vijf jaar operationeel kan zijn, energieneutrale gebouwen en op kleinschalige energieopwekking door organische zonnecellen. Mits de landbouwproductie geschiedt op de juiste locaties en is ingericht op hoge productie, is de wereld in staat om zowel agrobiodiversiteit (de combinatie van natuurlijke plaagbestrijding en biologische regelmechanismen op de akker) te behouden als ook landareaal veilig te stellen voor natuur. De historische trends in de productiviteit, de nog immer enorme mogelijkheden en de groeiende wil en nieuwe instituties rechtvaardigen dit optimisme. Wetenschappelijke analyse, of die nu fundamenteel of toegepast is, leggen de basis voor die mogelijkheden. Dat is heel belangrijk in de kwetsbare relatie tussen wetenschap en beleid, aldus prof. Rabbinge.

Handelingsperspectieven

Rabbinge stelt dat de wetenschap beleid en politieke besluitvorming moet bijstaan met expliciete keuzemogelijkheden, gebaseerd op feiten, uitdagingen en concrete maatregelen en niet op wat hij noemt, lippendienst en goede bedoelingen. Naar zijn mening is de samenleving gebaat bij kwantificeerbare en concrete handelingsperspectieven, ontdaan van vooringenomenheden, dogma's, blokkades en mythes. Die keuzes en scenario's moeten helder maken dat om bijvoorbeeld landareaal maximaal te sparen voor natuur en behoud van biodiversiteit, landbouw het met minder areaal zal moeten doen die dan wel optimaal benut moet worden, in het besef dat daar ook meer energie voor nodig is. In dat opzicht noemt hij biologische landbouw niet duurzaam en niet goed voor de biodiversiteit. Een ander voorbeeld van een verkeerde keuze is het inzetten op biobrandstof uit graan of biomassa. Rabbinge noemt die buitengewoon onduurzaam en vindt maatregelen om de productie van biodiesel te bevorderen onzinnig.

Prof. Rabbinge besloot zijn betoog met een oproep dat jonge wetenschappers een nieuwe beweging zouden moeten ondersteunen die de schande van de slechte toegankelijkheid van een deel van de wereldbevolking tot voedsel uitroeit en daarmee de honger in de wereld.