Opinie: De hoogste kwaliteit voor de laagste prijs?

Al jaren wordt beleid gemaakt op basis van wantrouwen. Het doet mij pijn om te zien dat het vakmanschap van agrarisch ondernemers niet meer centraal staat. We zien dit bijvoorbeeld terug in kalenderlandbouw en het mestbeleid. Een bekende uitspraak van Dwight D. Eisenhower is hiermee nog steeds actueel: „Boeren lijkt heel simpel als je ploeg een pen is en je duizend mijl van de akker verwijderd bent."

Eerder al sprak hij uit dat „de juiste rol van de overheid is als die van een partner van de boer, nooit van zijn meester. Dat partnerschap moet bevorderd worden zodat de landbouw een gezonde, duurzame basis voor de economie kan blijven en dat het boerenleven winstgevend is en voldoening geeft."

Top-down

Geen gekke gedachte, zeker nu onze overheid top-down te werk gaat en generieke normen verkiest boven boeren vakmanschap. Op het moment dat regels en maatregelen niet meer uitlegbaar zijn, averechts werken en onwerkbaar zijn, dan gaat er een hoop níet goed!

De Nederlandse agrarische sector heeft relatief de laagste impact op het milieu van alle landen in de wereld (ABN Amro). Per kilo landbouwproduct is de gezamenlijke 'voetafdruk' van onder meer CO2, energie, pesticiden en antibiotica in Nederland het kleinst. De opbrengsten per hectare liggen hoog en de voedselverspilling is laag. Nederlandse boeren leveren dus kwaliteit. Dat moet zich op een bepaalde manier terugbetalen. Er kan niet zomaar van boeren worden verwacht dat zij daarbovenop doelen gaan halen, zonder dat hier extra opbrengsten of productieverhogingen tegenover staan.

Geld

Een supermarktketen roept steevast: „De hoogste kwaliteit, voor de laagste prijs." Merkwaardig toch? Wat zegt dit over het beeld dat er heerst? Dat boeren het wel 'even' zus of zo kunnen doen? Verduurzaming kost geld en zorgt voor inkomensverlies op het boerenerf (WUR). Veranderingen in beleid en de opstapeling daarvan maakt dat de rek er steeds meer uit gaat.

Welke politici wil er zijn/haar levenswerk van maken om de Nederlandse landbouw weer uit het slop te trekken? We hebben een soort Pieter en Renske (toeslagenaffaire) nodig om het gezwabber van de overheid weer op een realistische lijn te krijgen. Die verantwoordelijkheid ligt ook bij de vorming van een nieuw kabinet. Zij moeten zich goed realiseren dat de basis onder het vorige regeerakkoord moet worden herzien en omgebogen wordt naar een akkoord dat het boeren vakmanschap weer op één zet en doelen haalbaar maakt.

Renure

Wat moet er gebeuren om dit te bereiken?

Beleid moet zo worden ingericht dat (vrijwillige) stoppers ten dienste staan van de blijvende boeren in een blijvers-wijkers beleid.

Daarnaast moet het mestbeleid op de schop. Dit betekent dat een nieuwe minister werk gaat maken om de derogatiemogelijkheid binnen de Nitraatrichtlijn weer in te voeren. Zij het in de vorm van evenwichtsbemesting of op gewasniveau. Gewassen moeten gevoed worden naar behoefte. Als aanvulling hierop en om verliezen te compenseren zal kunstmest nodig blijven, of een kunstmestvervanger zoals Renure.

Stikstof

Na jaren stikstofperikelen is het tijd voor een realistisch natuurbeleid waarin de Staat van Instandhouding centraal komt te staan. De provincies moeten snel aan de slag om de natuurdata op orde te brengen.

Om de waterkwaliteit (KRW) te verbeteren zal de aanpak gerichter moeten zijn in plaats van generiek. De invoering van bufferstroken en NV-gebieden kan dan worden heroverwogen, want is hiermee doelbereik wel geborgd? Overigens is er veel onduidelijkheid over de KRW-normen die waterschappen hanteren en zonder goed fundament kun je niet bouwen.

Een meer realistisch NPLG is wenselijk. De claims op boerengrond en oprukkende natuur (kan oplopen tot 400.000 ha!) zouden de opgaves die er liggen op het gebied van milieu, water en klimaat moeten rechttrekken. Wat dit betekent voor de Nederlandse voedselproductie, de levensvatbaarheid van de sectoren en het perspectief voor individuele ondernemers, dát is niet duidelijk. Zonder perspectief voor boeren zijn de doelen in het NPLG loze woorden. In een nieuw NPLG zou de landbouw dan ook niet het sluitstuk, maar juist de kracht moeten zijn.

Perspectief

Als alle puzzelstukjes samenvallen, dan kunnen boeren voedsel produceren én zorg dragen voor de omgeving, mét perspectief. Voedsel produceren met de hoogste kwaliteit, maar níet voor de laagste prijs. Laten we die prijs realistisch maken.

Alien van Zijtveld, vice-voorzitter Agractie Nederland en melkveehouder in Rouveen (OV).