Pas 140 PAS-melders weten waar ze aan toe zijn

De minister komt in haar brief dan ook met een voorstel de huidige aanpak te verbreden en te versnellen. Met de PAS-uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 29 mei 2019 werd achteraf pas duidelijk dat de PAS-melders toch geen toestemming hadden voor de gemelde activiteit. In de eerste inhoudelijke Kamerbrief over de uitspraak heeft het kabinet aangegeven dat de PAS-melders alsnog een toestemmingsbesluit moeten krijgen. Het toenmalige kabinet vond, en ook het huidige kabinet vindt het onbestaanbaar dat ondernemers die te goeder trouw hebben gehandeld nadeel ondervinden van de onverbindendverklaring van die vrijstelling. Welke mogelijkheden heeft een PAS-melder om een einde te maken zijn illegale status?

Legaliseren bestaande situatie

De meeste PAS-melders hopen dat het mogelijk is de bestaande situatie alsnog te legaliseren. Dat kan alleen wanneer er voor hetzelfde gebied als waar de PAS-melder op uitstoot voldoende stikstofruimte beschikbaar is en extern salderen is toegestaan. Legalisatie van de bestaande situatie is vaak alleen een optie wanneer de natuurkwaliteit van het Natura 2000-gebied is beoordeelt als ‘goed’ of ‘goed als’. Dat is in slechts een beperkt aantal gebieden het geval.

Terug naar laatst vergunde situatie

Bij terugkeren naar de laatst vergunde situatie is het de bedoeling dat het bedrijf van de PAS-melder dusdanig wordt aangepast dat het niet meer stikstof uitstoot dan in de laatst vergunde situatie. De praktijk leert, volgens de minister, dat er verschillende manieren zijn om dat te bereiken. De te nemen maatregelen zijn vaak bedrijfsspecifiek.

Vrijwillige bedrijfsbeëindiging

Wanneer PAS-melders het wenselijk achten het bedrijf vrijwillig te beëindigen, waarbij de minister in de brief benadrukt dat het niet het uitgangspunt is van het kabinet, biedt de minister drie regelingen aan: aanpak piekbelasting, de maatregel gerichte beëindiging en de brede beëindigingsregeling. De minister onderzoekt op dit moment ook nog de mogelijkheid een regeling open te stellen voor het gedeeltelijk beëindigen van het bedrijf.

Schadevergoeding

Het laatste spoor waar een PAS-melder gebruik van kan maken, is het laten vergoeden van de schade waar de Staat verantwoordelijk voor is. Een ondernemer kan de Staat aansprakelijk stellen wanneer er sprake is van onrechtmatig handelen. Voor het afhandelen van de verzoeken om schadevergoeding is een onafhankelijke adviescommissie ingesteld. De Commissie schadevergoeding PAS-melders heeft als taak om de minister te adviseren over het afhandelen van schadeverzoeken. 'Tot op heden zijn er verschillende informatieverzoeken gedaan, maar er is nog geen schadevergoeding uitgekeerd', schrijft van der Wal in haar brief.

Afzien van handhaving

Om te komen tot een effectieve afhandeling van de legalisering is het zaak dat de overheid zo snel mogelijk duidelijkheid verschaft over de randvoorwaarden waarbinnen ondernemers gebruik kunnen maken van de hierboven opgesomde mogelijkheden. De door de minister benoemde randvoorwaarden hebben betrekking op: persoonlijke begeleiding van de PAS-melders, de kosten voor legalisering zijn voor rekening van de Staat, binnen de gebiedsprocessen moet ruimte en aandacht zijn voor legalisatie en indien nodig neemt ook de provincie maatregelen om legalisatie toe te staan.

Naast het opstellen van duidelijke randvoorwaarden zien de verschillende overheidsorganen af van handhaving. 'Zowel de provincies als ik vinden handhaving zeer onwenselijk, omdat daarmee de onzekerheid voor deze ondernemers nog verder wordt vergroot terwijl de verantwoordelijkheid voor deze situatie bij de overheid ligt', schrijft de minister in haar brief aan de Kamer.

Natuurherstel versus legalisering

Het toedelen van stikstofruimte aan PAS-melders kan alleen wanneer onomstotelijk vaststaat dat de beschikbare stikstofruimte niet nodig is om de kwaliteit van Natura 2000-gebieden in stand te houden, te herstellen of te verbeteren. Tegelijkertijd is het noodzakelijk dat er bij de realisatie van stikstofreductie sprake is van een geborgde en structureel dalende lijn. De evaluatie van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) laat zien dat voor het behalen van de natuurdoelen extra maatregelen nodig zijn. Het beschikbaar komen van stikstofruimte kost tijd. Daarbij moet de stikstofruimte die nodig is voor legalisatie gereduceerd worden hetzelfde gebied als waar de PAS-melder op uitstoot.

PAS-melder heeft de leiding

Bij de uitwerking van de verbrede aanpak hanteert de minister twee uitgangspunten: de PAS-melder is vrij in het kiezen van een oplossingsrichting, en de PAS-melder krijgt hulp van de overheid bij de legalisering van zijn PAS-melding. Over het algemeen geldt, de PAS-melder kiest een oplossing en de overheid maakt het mogelijk, waarbij de minister inzet op maatwerk voor iedere individuele PAS-melder.

In de brief benadrukt de minister nogmaals dat PAS-melders recht hebben op duidelijkheid. Op dit moment weet een deel van de PAS-melders niet waar ze aan toe zijn, omdat de provincies de conclusies van de verificatie of een PAS-melder al dan niet in aanmerking komt voor legalisatie, nog niet hebben teruggekoppeld. De ministers heeft de provincies opgeroepen zo snel mogelijk duidelijkheid te verschaffen aan de PAS-melders.