Ophokplicht in Gelderse Vallei en de Peel opgeheven, bezoekersmaatregelen versoepeld

Op 26 maart trok de minister voor een groot deel van Nederland al de afscherm- en ophokplicht in. In de Gelderse Vallei en Peel werd dit toen nog niet gedaan, omdat het risico op vogelgriep daar nog wel aanwezig was. Voor een besluit om maatregelen aan te scherpen of te verlichten maakt het ministerie onder andere gebruik van een risicobeoordeling van de Deskundigengroep Dierziekten. Deze is op 22 april bij elkaar gekomen.

De deskundigen zien geen meerwaarde meer in de maatregel, omdat de kans op een besmetting zowel bij een ophokplicht als zonder even hoog is. 'Alles afwegende heb ik besloten de ophok- en afschermplicht nu ook in de drie pluimveedichte regio’s (7, 10, 19) in te trekken', schrijft Adema in een Kamerbrief.

Ook in de rest van Nederland is de kans op een vogelgriepbesmetting klein, oordelen de deskundigen. 'Daarbij geven ze wel aan dat dit oordeel net als bij de vorige beoordeling een grote mate van onzekerheid kent.'

Bezoekersverbod

De minister heeft aangegeven dat hij naast de ophok- en afschermplicht landelijke maatregelen gaat evalueren. Dit heeft hij al gedaan voor het bezoekersverbod dat sinds 3 november 2021 geldt en van kracht is voor een bezoek aan pluimveestallen.

Uit de evaluatie blijkt dat het verbod in de praktijk problemen opleverde, bijvoorbeeld voor medewerkers van kwaliteitsborgingssystemen en centrale antibiotica registratie. In de afgelopen jaren zijn er daarom op basis van verschillende verzoeken maatwerkaanpassingen in het bezoekersverbod aangebracht. Het gevolg is dat het bestaande bezoekersverbod complex is geworden en daarmee inboet op handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid.

Omdat de verwachting is dat het vogelgriepvirus endemisch blijft in de wilde vogelpopulatie blijft het noodzakelijk om regels te stellen aan het bezoek aan vogelverblijfplaatsen. Om tot een beter uitvoerbare en handhaafbare variant te komen heb ik het bezoekersverbod aangepast waarbij twee varianten mogelijk zijn.

Varianten

In periodes waarin het risico op besmetting lager is, is bezoek toegestaan, mits er wordt voldaan aan het hygiëneprotocol en bezoek wordt geregistreerd. In periodes met een hoger risico is alleen bezoek toegestaan dat noodzakelijk is in het kader van het borgen van een bepaald publiek belang. Hierbij geldt dan ook dat bezoekers zich moeten houden aan het hygiëneprotocol en dat het bezoek geregistreerd moet worden. Vanwege het huidige lage risico is een bezoek van stallen toegestaan.

De aanpassing gaat wel gepaard met een wijziging van het hygiëneprotocol voor bezoek. Een bezoeker mag alleen op dezelfde dag meer stallen bezoeken als er in de betreffende stal een douche aanwezig is en het bezoek doucht voordat de stal wordt ingegaan. In geval van een stal zonder douche mag daar dus alleen bezoek naar binnen dat die dag nog niet in een andere pluimveestal is geweest.

Tentoonstellingsverbod

Ook het landelijke tentoonstellingsverbod voor risicovogels wordt versoepeld, omdat dit voor hobbyfokkers een zware maatregel is. Het verbod is sinds 2021 van kracht. 'Tentoonstellingen zijn voor hen van belang, omdat hun dieren daar worden gekeurd door erkende keurmeesters. Op deze manier weten fokkers of zij bijdragen aan de instandhouding van het betreffende vogelras. De hobbysector heeft mij gevraagd om deze maatregelen te heroverwegen gezien het voor hen zwaarwegende belang van tentoonstellingen.'

De minister heeft daarom de deskundigen gevraagd of het oordeel uit 2016 over een verbod op tentoonstellingen nog actueel is. De experts oordelen dat de circulatie onder wilde watervogels en het introductierisico op pluimveebedrijven lager is dan in 2016, maar dat de consequenties van een uitbraak op een tentoonstelling nog steeds groot zijn.

Als er een besmetting is op een tentoonstelling, dan moeten alle aanwezige dieren getraceerd en onderzocht worden. Bij positieve gevallen moeten er beperkingsgebieden ingesteld worden en moeten besmette dieren geruimd worden. Al deze werkzaamheden leggen een groot beslag op de capaciteit van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Een uitbraak van vogelgriep op een tentoonstelling in Duitsland in 2022 laat volgens de minister zien dat dit geen denkbeeldig scenario is.

Omdat de kans op een besmetting op dit moment laag is, gaat de minister met de belanghebbenden en de NVWA in overleg over wat de beste manier is om tentoonstellingen op de korte termijn weer mogelijk te maken. 'Daarbij zal ik ook het feit dat de deskundigen aangeven dat watervogels een grotere kans op besmetting hebben meenemen', aldus Adema.

Aantal besmettingen

De laatste uitbraak met hoogpathogene vogelgriep (HPAI) op een commercieel pluimveebedrijf was op 1 december 2023 in Putten. Er is in de afgelopen weken één wilde vogel met HPAI gevonden. In Europa is het aantal uitbraken bij commerciële pluimveebedrijven de afgelopen maanden ook relatief laag: er zijn slechts enkele uitbraken bij commercieel gehouden vogels geweest in Zuidoost-Europa. Ook zijn er meldingen van wilde besmette vogels in Denemarken en Noord-Duitsland.